Rzeźba Gwarka (ul. Krakowska) w Tarnowskich Górach

Pojęcie gwarków jest bardzo mocno zakorzenione w tradycji Tarnowskich Gór, a samo miasto bywa nazywane Miastem Gwarków. Funkcjonuje tu spółdzielnia mieszkaniowa „Gwarek”, wydawany jest tygodnik Gwarek oraz działa klub sportowy TS Gwarek.

Choć potocznie przyjęło się używanie słowa „gwarkowie” na określenie dawnych górników, którzy od XVI wieku w okolicach obecnego miasta wydobywali rudy srebra i ołowiu, to byli to tak naprawdę udziałowcy lub właściciele kopalń; samo słowo pochodzi od niemieckiego Gewerke. Ponieważ wszystkie kopaliny uważano wówczas za własność królewską lub książęcą (regale), gwarkowie na prowadzenie kopalń uzyskać musieli zgodę monarchy, odprowadzając w zamian daninę, zwaną olborą. Odpowiednikiem dzisiejszego słowa „górnik” jako określenia pracownika danej kopalni był „kopacz” i to właśnie kopaczy przedstawiają rzeźby.

Źródło: wikipedia.pl

Jako inspirację dla rzeźb gwarków wskazuje się figurki wrocławskich krasnali. Do grudnia 2023 roku w mieście pojawiło się jedenaście rzeźb gwarków.

Pierwsza rzeźba została odsłonięta u zbiegu ulic Krakowskiej i Tylnej podczas Gwarków we wrześniu 2013 roku. Figura o wysokości 1,6 m wykonana została według projektu rzeźbiarza Norberta Jastalskiego z Zabrza. Przedstawiona postać wychodzi z chodnika górniczego po zakończonej szychcie i trzyma w ręce niewielką lampkę górniczą. Zasilające ją dwa panele słoneczne umieszczone są w znajdującej się nad głową gwarka belce, która wskazuje również w kierunku tarnogórskiego Rynku. Kolejne rzeźby autorstwa Jastalskiego stanęły przed dworcem autobusowym przy ul. Pokoju (we wrześniu 2014 roku) oraz na Rynku, przy zabytkowych podcieniach u wylotu ul. Przesmyk (we wrześniu 2015 roku).

W 2016 roku rzeźbę gwarka autorstwa Alojzego Niedbały, twórcy ludowego z Bobrownik Śląskich, odsłonięto 16 grudnia na rondzie u zbiegu ulic Kaczyniec, Nałkowskiej i Św. Jacka. W kolejnych latach rzeźby autorstwa Niedbały odsłaniano 4 grudnia (w Barbórkę) w Śródmieściu na placu u zbiegu ulic. Opolskiej, Teofila Królika i Józefa Cebuli (2017), w Bobrownikach przy ul. Głównej (2018) i w Reptach Śląskich koło Źródełka Młodości (2019).

Ósmą figurę gwarka, odlaną na podstawie rzeźby tarnogórskiego artysty Jerzego Liska 4 grudnia 2020 roku przed najstarszym w mieście kościołem św. Marcina w Starych Tarnowicach. W 2021 roku rzeźba inspirowana pracą Szymona Malinowskiego stanęła na skwerze przy filii Tarnogórskiego Centrum Kultury w Opatowicach. W 2022 roku kolejnego gwarka, którego koszt wykonania wyniósł 40 tys. złotych, ustawiono na skwerze u zbiegu ulic Stromej i Kopernika w dzielnicy Osada Jana. W 2023 roku jedenasta rzeźba została ustawiona w dzielnicy Pniowiec.

Źródło: wikipedia.pl