Riese - podziemia Zamku Książ
Riese (z niem. Olbrzym) to kryptonim największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec, rozpoczętego i niedokończonego w Górach Sowich oraz na Zamku Książ w latach 1943-1945. W 1942 roku Hitler obawiając się nalotów bombowych podjął decyzję budowy nowej kwatery głównej. Wybór lokalizacji padł na teren Gór Sowich. Dolny Śląsk bardzo długo był uważany za rejon bezpieczny, gdyż do 1943 roku był on obszarem poza działaniami militarnymi. Powstał wówczas projekt utworzenia potężnych budowli podziemnych. Plany obejmowały utworzenie wielkich, wydrążonych tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich i pod Zamkiem. Książ miał stać się siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych III Rzeszy, natomiast przeważająca część sztabu miała być ulokowana w pobliskich górach.
Koordynowaniem pracy na terenie kompleksu zajmowała się początkowo Śląska Wspólnota Przemysłowa, jednak zbyt wolny postęp prac sprawił, że już na przełomie marca i kwietnia 1944 nadzór nad budową przejęta Organizacja TODT. Do realizacji tego przedsięwzięcia niezbędne były bardzo duże nakłady siły roboczej. Przyspieszeniu prac miało służyć zatrudnienie więźniów obozu koncentracyjnego Gross ? Rosen. Na plac budowy zostało skierowanych tysiące ludzi, którzy pracowali w nieludzkich warunkach i ponad siły. Prace trwały dwadzieścia cztery godziny na dobę. Przez obozy pracy Riese przeszło około 13 000 więźniów, głównie byli to Żydzi z Węgier i Polski. Śmierć poniosło około 5000 osób.
Tak wielkie przedsięwzięcie budowlane wymagało bardzo dużych nakładów finansowych. Była to najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec. Plany były kilkakrotnie zmieniane. Wedle danych z września 1944 produkcja tych schronów miała pochłonąć 150 milionów marek. Na projekt Riese zużyto więcej betonu niż przyznano w 1944 roku na budowę schronów przeciwlotniczych dla ludności cywilnej.
Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a tunele do nich prowadzące zostały wysadzone, bądź zamaskowane.
Badacze zajmujący się tą tematyką do dziś dyskutują nad celem przeznaczeniem podziemi w Górach Sowich. Być może miały być to schrony da Führera i jego najbliższych, laboratoria chemiczne lub biologiczne, zakłady badawcze i produkcyjne dla obiektów pionowego startu bądź też podziemne fabryki V2. Na pewno jednak wiadomo, że to co znamy obecnie, jest tylko częścią całości podziemi, świadczy o tym czas trwania budowy, a także zainwestowane siły i nakłady. Bardzo prawdopodobne jest, że w zamaskowanych korytarzach ukryto depozyty zamkowe i muzealne, prawdopodobnie znajdują się tam masowe mogiły pracujących tu więźniów.
