Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze

Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze – obserwatorium astronomiczne oddane do użytku w 2007 na szczycie góry Lubomir w okolicy wsi Węglówka, w gminie Wiśniowa, w Beskidzie Wyspowym. Zbudowane w miejscu przedwojennego obserwatorium, dzięki inicjatywie wójta gminy Wiśniowa, Juliana Murzyna. Powstało dzięki współpracy z wiodącymi uniwersyteckimi ośrodkami astronomicznymi w Polsce. Przedsięwzięcie, jako projekt „Odbudowa przedwojennego Obserwatorium Astronomicznego – Miasteczko Gwiezdne Lubomir” zostało dofinansowane w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, budżetu państwa oraz budżetu gminy.

Ważniejsze odkrycia przed wojną

• odkrycie przez Lucjana Orkisza komety C/1925 G1 (Orkisz) (3 kwietnia 1925) – była to pierwsza kometa odkryta przez Polaka;
• współodkrycie przez Władysława Lisa (pracownika gospodarczego obserwatorium) komety C/1936 O1 (Kaho-Kozik-Lis) (17 lipca 1936)

Zniszczenie w czasie wojny
15 września 1944 r. obserwatorium z biblioteką zostało spalone przez Niemców. Sprzęt został przez nich skonfiskowany. Pozostały jedynie fundamenty, które z czasem porósł las.

Obserwatorium współcześnie
22 marca 2003 powstał Komitet Odbudowy Obserwatorium Astronomicznego na Lubomirze. Przewodniczącym komitetu został Julian Murzyn, wójt gminy Wiśniowa, a przewodniczącym zespołu programowego prof. dr hab. Jerzy Kreiner, astronom, dyrektor Instytutu Fizyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

15 kwietnia 2005 został złożony wniosek o dofinansowanie odbudowy Obserwatorium Astronomicznego w ramach projektu „Odbudowa przedwojennego Obserwatorium Astronomicznego – Miasteczko Gwiezdne Lubomir”. 27 grudnia 2005 Zarząd Województwa Małopolskiego podjął uchwałę o dofinansowaniu budowy obserwatorium. Głównym wykonawcą robót została firma Budostal-5 S.A. w Krakowie.

17 lipca 2006 – w 70. rocznicę odkrycia drugiej komety przez Władysława Lisa – wmurowano kamień węgielny pod budowę. 18 kwietnia 2007 podjęto uchwałę o nadaniu Obserwatorium imienia Tadeusza Banachiewicza. Oficjalne otwarcie Obserwatorium Astronomicznego im. Tadeusza Banachiewicza nastąpiło 6 października 2007.

Gmina Wiśniowa zawarła umowy o współpracy z:

• Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu,
• Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
• Katedrą Astronomii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Współpraca ta jest podstawą działania obserwatorium.

Obserwatorium jest wyposażone m.in. w:

• w pełni zautomatyzowany teleskop o średnicy 43,2 cm f/6,7 w kopule o średnicy 5 m, na montażu 10micron GM4000QCI;
• w pełni zautomatyzowana kamera Schmidta o średnicy lustra 35 cm (średnica płyty korekcyjnej – 30 cm, a ogniskowa – 72 cm, światłosiła – f/2,4) w kopule o średnicy 3 m;
• teleskop Schmidta-Cassegraina o średnicy lustra i płyty korekcyjnej 35,6 cm i ogniskowej 391 cm (światłosiła – f/11);
• teleskop Schmidta-Cassegraina o średnicy lustra 20 cm i ogniskowej 203 cm;
• refraktor o średnicy obiektywu 12 cm i ogniskowej 90 cm (f/7,5),
• refraktor o średnicy 8 cm i ogniskowej 48 cm (f/6);
• teleskop Coronado SolarMax 60 (średnica soczewki 6 cm) z 0,5 Å pasmem przepuszczania, przepuszczający jedynie promieniowanie w paśmie emisji wodoru, używany tylko dopokazów Słońca.

Obserwatorium na Lubomirze jest jedynym obserwatorium w Polsce, które jest stale udostępnione zwiedzającym. W okresie od połowy czerwca, do połowy września obserwatorium można odwiedzić od czwartku do niedzieli w godzinach od 12:00 do 18:00. Wieczorami (w okresie wiosennym, letnim i jesiennym) odbywają się pokazy nieba.

Źródło: wikipedia.pl