Dawna Katolicka Szkoła Powszechna w Zabrzu
A/215/07 z 08.10.2007
Jedna ze starszych szkół funkcjonujących do tej pory na terenie Zabrza, obecnie jako Szkoła Podstawowa nr 5 im. Króla Jana III Sobieskiego, należy do bardzo ciekawych pod względem architektonicznym obiektów. Została wzniesiona na początku XX w. wg projektu E. Petzke, na wzór budynku szkoły powszechnej w Rybniku (obecnie Gimnazjum nr 1). Dzięki wspaniałym rozwiązaniom architektonicznym odróżniał się od schematycznych budynków szkolnych tamtego okresu.
Gmach w stylu neogotyckim wzniesiono z czerwonej klinkierowej cegły z dwoma pięknymi portalami. Detale architektoniczne elewacji budynku murowano z cegły glazurowanej w kolorze zielonym, a kolumny, nawiązujące swoimi kształtami do sztuki egipskiej z epoki Memfis, portale i przyziemia z kamienia. Szczyty portali bram od strony ulicy Królewskiej zwieńczono metalowymi ażurowymi krzyżami o ornamentyce nawiązującej do ściąg umieszczonych w innych częściach budynku. Na ścianach zewnętrznych gmachu widoczne są również ozdobne kute ściągi, między innymi w kształcie jaszczurki, która jest symbolem słowa, natchnienia boskiego, mądrości, życzliwości, bezpieczeństwa, zdrowia, a zarazem... lenistwa i niedbałości. Szczyty dachu budynku ozdobiono ażurową balustradą tzw. kostiumem francuskim, podkreślającym dekoracyjność szkoły, z górującym kiedyś pośrodku masztem. Od strony podwórza szkolnego na ścianach portali u szczytu dachu widoczne są symbole A (alfa) i Ω (omega), pochodzące z Apokalipsy św. Jana, gdzie określony w ten sposób jest Bóg i Jezus.
Na placu szkolnym wybudowano w tym samym stylu dwa budynki z toaletami. Oprócz tego w głębi dziedzińca szkolnego znajdował się plac do ćwiczeń na lekcjach gimnastyki wyposażony w wiele różnych przyrządów. Dla upiększenia otoczenia szkoły na trawnikach od strony ulicy założono kwietniki z konwaliami i krzewami róż.
Cały teren placu szkolnego wysypano drobnym kamieniem dolomitowym (po 1950 r. pokryto go płytami betonowymi, a później asfaltem).
Na parter i piętra szkoły prowadziły szerokie schody z dębowymi stopniami (obecnie pokryte wykładziną PCV) i ażurową balustradą. Dużo uwagi przywiązano do wyposażenia w odpowiedniej jakości sprzęt szkolny. Wszystkie ławki, szafy i katedry wykonała firma Fuhrmann und Hauss z Frankenthalu (Rheinpfalz – Niemcy), z „amerykańskiego drewna” w kolorze naturalnym.
Oczywiście wyposażenie szkoły nie przetrwało do czasów dzisiejszych, również jej wnętrza w wyniku prowadzonych prac remontowych uległy przemianie. Sam gmach jednak nadal zachwyca swoją architekturą.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Inicjatorem wzniesienia gmachu nowej szkoły w Zabrzu był ówczesny Powiatowy Inspektor Szkolny Polatzek, a autorem projektu szkoły gliwicki architekt E. Petzke. Budowę rozpoczęto 1 kwietnia 1904 r. Prace budowlane pod kierunkiem architekta szkoły prowadziła firma budowlana W. Silber’a z Zabrza. Budowę sfinansowano z budżetu gminy przy wsparciu finansowym rodziny Henckel von Donnersmarck. Szkoła rozpoczęła swoje funkcjonowanie w 1905 r. jako szkoła dla dziewcząt i osobno dla chłopców. Do 1939 r. placówka miała charakter wyznaniowy. Do 1945 r. wielokrotnie zmieniały się jej nazwy, w zależności od zmian okręgów szkolnych i wydarzeń politycznych. W 1944 r. szkoła, podobnie jak wiele innych, musiała zawiesić swoją działalność, a jej gmach został dostosowany do potrzeb szpitala wojskowego, tzw. lazaretu. Po zdobyciu Zabrza przez żołnierzy Armii Czerwonej 24 stycznia 1945 r., aż do 1959 r. mieściły się tutaj dwie szkoły, nr 5 i nr 6. 1 września 1954 r. szkoła stała się koedukacyjna. W kolejnych latach przeprowadzane były niezbędne prace remontowe, których celem było z jednej strony odpowiednie zabezpieczanie budynku, a z drugiej poprawa warunków szkolnych.
W 2004 r. uchwałą Rady Miejskiej nadano szkole imię Króla Jana III Sobieskiego. Uroczyste nadanie imienia zostało połączone z obchodami 100-lecia szkoły oraz 60-lecia szkoły polskiej, które zaplanowano na 22 kwietnia 2005 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
