Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Muzeum Górnictwa Węglowego jest wojewódzką samorządową instytucją kultury o charakterze naukowo-badawczym i upowszechnieniowym, której organizatorem jest Województwo Śląskie. Zgodnie ze statutem, jego głównym przedmiotem działalności jest gromadzenie, przechowywanie, konserwacja, udostępnianie i upowszechnianie dóbr kultury w zakresie historii, nauki, techniki i kultury górniczej, prowadzenie badań naukowych i prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie wymienionych dyscyplin. 

W strukturze muzeum znajduje się osiem działów, w tym jeden w innej lokalizacji, czyli Skansen Górniczy „Królowa Luiza” w Zabrzu, w skład którego wchodzą obiekty naziemne i podziemne. Część podziemna trasy w rejonie dawnego szybu „Wilhelmina” („Wyzwolenie”) prowadzi w podziemne chodniki kopalni o łącznej długości 1560 m i głębokości 35 m. Część naziemna skupia się natomiast wokół dawnego szybu „Carnall”, wokół którego położone są budynki maszynowni, nadszybia i rozdzielni elektrycznej. Pozostałe działy muzeum to trzy działy merytoryczne:

1. Dział Historii Górnictwa i Techniki Górniczej – gromadzi eksponaty, materiały dokumentacyjne i archiwalia, rysunki techniczne, mapy, fotografie, negatywy i inne materiały ikonograficzne dotyczące historii górnictwa węglowego, nauki o górnictwie, rozwoju techniki górniczej, archeologii przemysłowej, geologii złoża węglowego i skał towarzyszących;
2. Dział Przeróbki Mechanicznej i Przetwórstwa Węgla – gromadzi eksponaty i dokumentację dotyczącą wzbogacania, brykietowania, koksowania i chemicznej przeróbki węgla;
3. Dział Kultury Górniczej – gromadzi zbiory i materiały dotyczące dawnej i współczesnej kultury górniczej, tradycji związanych z zawodem w zakresie sztuki malarstwa, rzemiosła artystycznego, medalierstwa, filatelistyki oraz szeroko pojętej obrzędowości górniczej.

Ponadto w muzeum funkcjonują cztery działy administracyjno-oświatowe: Dział Naukowo-Oświatowy, Dział Techniczno-Konserwatorski, Dział Administracyjno-Gospodarczy oraz Biblioteka Naukowa (która prowadzi księgozbiór naukowy o profilu działalności muzeum oraz muzealnictwa, a także zbiór „Silesiaka” i starodruków, łącznie ok. 8 000 woluminów).

Muzeum prezentuje swoje zbiory na wystawach stałych i czasowych. Do tej pierwszej kategorii należą wystawy przybliżające polskie i śląskie tradycje górnicze: technikę – od prymitywnych narzędzi po skomplikowane urządzenia, pracę górnika w różnych epokach, wreszcie świat tradycji, wierzeń oraz sferę zainteresowań, pasji i rozrywek dawnych gwarków. Należą do nich: „Dzieje techniki w polskim górnictwie węglowym”, „Łączność kopalniana”, „Z górniczą lampą przez wieki”, „Kopaliny ziem polskich”, „Węgiel jako surowiec chemiczny”, „Węgiel źródłem energii”, „W kręgu myśli i talentu. Uczeni i szkolnictwo górnicze w Polsce”, „Izba i kuchnia górnicza”, „Wnętrza mieszkalne z przełomu XIX i XX w.”, „U górnika gro muzyka”, „Górnicze stroje”, „Barbara Święta o górnikach pamięta” oraz „Od kilofa i łopaty do maszyn zespołowych”.

Ponadto muzeum organizuje wiele wystaw czasowych, również objazdowych. Ważną częścią jego działalności jest ponadto edukacja realizowana poprzez prowadzenie lekcji muzealnych, które rozszerzają i uzupełniają program nauczania wszystkich typów szkół z zakresu geografii, historii, biologii, wiedzy o społeczeństwie, nauczania zintegrowanego, a także historii górnictwa, geologii i turystyki przemysłowej dla studentów.

Muzeum organizuje ponadto:

• spotkania, uroczystości, koncerty, seanse filmowe, przedstawienia, warsztaty, wykłady, konferencje;
• edukację regionalną (programy barbórkowe, pasowanie na górnika oraz konkursy i warsztaty z zakresu wiedzy o kulturze, języku, zwyczajach i tradycjach śląskich);
• praktyki i staże studenckie uczelni górniczych i o specjalnościach historycznych, etnograficznych, kulturalno-oświatowej, kulturoznawstwa, muzealnictwa;
• konkursy.

Ofertę muzeum wzbogaca kolekcja pojazdów zabytkowych Automobilklubu Śląskiego mającego siedzibę w obiektach Skansenu „Królowa Luiza”, a także kolekcja pojazdów militarnych Grupy Płetwonurków „Delfiny”.

Źródło: peuk.fiiz.pl