Wieża ciśnieniowo-kominowa w Zabrzu

Szpitalna wieża ciśnień jest jedną z czterech tego typu budowli w Zabrzu, przy czym jedną z dwóch wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków. W całym województwie śląskim zachowało się do dnia dzisiejszego ok. 80 różnych stylowo wież wodnych stanowiących zabytki techniki wodociągowej, wzniesionych w latach 1871–1935. Zabrzańskie wieże stanowią nieodłączny element krajobrazu miasta, nadając mu specyficznego charakteru. Wiele z nich doskonale nadaje się do celów adaptacyjnych. Na świecie tego typu obiekty doskonale sprawdzają się jako obiekty kulturalne lub obiekty mieszkalne. Zresztą, możliwe, że i jedna z wież zabrzańskich zostanie w niedługim czasie zaadaptowana na cele mieszkaniowe. Mowa tutaj o obiekcie znajdującym się przy ulicy Zamojskiego, którego dolnej partii znajdują się trzy kondygnacje użytkowe mieszczące pierwotnie biura oraz mieszkania.

Czym tak w ogóle są wieże wodne, zwane również wieżami ciśnień? Niegdyś powszechnie wykorzystywane, dzisiaj zostały całkowicie wyparte przez hydrofory. Niejednokrotnie jednak stanowią architektoniczne perełki, choć niewiele jest takich, jak opisywana tutaj wieża w Zabrzu. Standardowe wieże ciśnień to budynki w formie wieży (jak sama nazwa wskazuje), na którego szczycie znajduje się zbiornik wody, służący do zapewnienia stabilnego ciśnienia w wodociągu. Jej zadaniem jest pokrywanie chwilowego wzrostu zapotrzebowania na wodę. Zbiornik musi być umieszczony powyżej odbiorców, ponieważ działa poprzez zasadę naczyń połączonych. Umieszczony jest zwykle na szczycie wieży. Niektóre wieże były używane do zasilania parowozów na stacjach kolejowych.

Warto tutaj także dodać, iż zabrzańskie wieże ciśnień pełniły w okresie plebiscytowym rolę militarną jako dogodne punkty obserwacyjne, z których wykonywano fotografie obiektów znajdujących się po polskiej stronie granicy.

Należy zwrócić uwagę, iż wieże ciśnień są budynkami – posiadają fundamenty, ściany i pokryte są dachem. Odróżnia je to od wieżowych zbiorników na wodę, których zadaniem jest gromadzenie wody, zapewnienie rezerwy w przypadku zwiększonego zużycia i zapewnienie odpowiedniego ciśnienia oraz zachowania ciągłości procesów technologicznych w przypadku awarii wodociągu.

Obecnie wieże ciśnień prawie całkowicie zostały wyparte przez hydrofory (a później przez falownikowe układy regulacji obrotów pomp) i pozostały głównie jako awaryjne źródło wody (do celów przeciwpożarowych), gdyż mogą dostarczyć stosunkowo dużo wody przy całkowitym braku zasilania.

Najczęściej spotykane wieże ciśnień mają oprawę historyzującą (np. neogotycką) lub są surowymi zbiornikami wodnymi bez żadnej dodatkowej obudowy. Te pierwsze nierzadko są arcydziełami architektury.

Źródło: peuk.fiiz.pl