Dwór w Żelaźnie
Żelazno – po południowo-wschodniej stronie wsi usytuowany jest zespół folwarczny, obejmujący dwór oraz park z II połowy XIX wieku, stodołę i budynek gospodarczy z przełomu XIX/XX, stodołę z 1900 roku oraz stajnię i kuźnię z początku XX wieku. W parku zachowały się do dziś piękne okazy starych drzew. Do 1945 roku majątek stanowił własność niemieckiej rodziny von Milczewski. Po wojnie przeszedł na własność państwa polskiego, utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne. Do dziś pozostaje w zasobach Skarbu Państwa – w dzierżawie.
Źródło: choczewo.com.pl
Przy głównej drodze z Choczewa do Słupska i Lęborka leży wieś Żelazno. Tuż przy szosie usytuowany jest dziewiętnastowieczny dwór. Najstarsze zapiski o wsi pochodzą z dokumentu wydanym przez W. M. Winriha von Kniprode 1378 r. i dotyczą zmiany dóbr Wódka (Woedtke) na dobra Żelazno (Selaschnow). W tzw. woskowych tablicach kopenhaskich wymieniony jest właściciel Żelazna Michael von Schelesno. W 1437 r. była to osada na prawie polskim. Według parafialnej kroniki osieckiej jeszcze na początku XVI wieku Żelazno jako całość należało do rodziny Żelazińskich.
W 1575 r. Żelazno obok Choczewka i Słajkowa posiadała przywileje lenne dla dwóch rodzin – Żelazińskich i Rostke. W 1658 r. Żelaziński reprezentowany był przez swoich kuzynów Hansa i Jerzego.
W następnych latach nastąpiło duże rozdrobnienie majątku. W 1756 r podzielony był na cztery części (trzy części rodziny Żelazińskich i jedną część rodziny Bornstadt). Do scalenia doszło w 1859 r. za sprawą wykupienia całości przez rodzinę von Milczewski.
W 1882 r. Eugeniusz Karol Robert von Milczewski poślubił panną von Rexin z Wódki.
W 1910 r. dobra obejmowały 675 ha z 205 mieszkańcami. W okresie międzywojennym w granicach gminy dworskiej Żelazno znajdował się majątek Przebędowo. W latach 30. XX w. została zmieniona nazwa miejscowości z Zelasen na Hohenwaldheim.
Rodzina Milczewskich posiadała majątek do 1945 r. Majątek podzielił losy wielu innych zespołów dworsko-folwarcznych, tzn. należał do Stacji Hodowli Roślin. Dziś dwór jest w rękach prywatnych.
Źródło: gokib.choczewo.com.pl
