Krzyż pańszczyźniany w Balnicy

Uwolnienie chłopów od pracy na rzecz dworu nastąpiło w Galicji 22 kwietnia 1848 roku, po ogłoszeniu decyzji o zniesieniu pańszczyzny przez Gubernatora Galicji Franza hr. Stadiona, potwierdzonej niedługo antydatowanym na 17.kwietnią patentem cesarskim. Poparcie włościan dla dekretu przejawiało się w urządzaniu na wsiach uroczystości tzw. „pogrzebów pańszczyzny". Były one publicznym wyrazem pragnienia pozbycia się feudalnej zależności chłopa od pana. Za jej, uosobienie, uważano księgi powinności, w których zapisywano prace do wykonania przez poddanego w majątku ziemskim.

Rytuał pogrzebu rozpoczynano od włożenia do małej trumny obwieszczenia o zniesieniu pańszczyzny oraz rejestrów powinności. W Balnicy kondukt z asystą cerkiewną wyruszył spod cerkwi do krańca wsi, gdzie za rozstajem dróg wybrano miejsce „pochówku". Dla upamiętnienia tego wydarzenia, na grobie pańszczyzny postawiono krzyż. Nie przetrwał on jednak działań I wojny światowej. Stojący dziś w tym miejscu 4-metrowy krzyż kamienny pochodzi z późniejszego okresu i ufundowany został przez mieszkańca wsi za szczęśliwy powrót z emigracji zarobkowej. W świadomości kmieci wydobycie zakopanych wcześniej rzeczy odbierano jako powrót pańszczyzny. Z tego powodu na „grób" i każdego kto ruszyłby to miejsce nałożono klątwę.

 Źródło: Tablice informacyjne.