Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat

Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat – grupa cennych historycznie i ciekawych architektonicznie drewnianych cerkwi wpisanych 21 czerwca 2013 na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na listę wpisano 16 obiektów – po 8 z Polski i Ukrainy. Cerkwie prezentują typy architektury: huculski (dwie ukraińskie), halicki (cztery ukraińskie i dwie polskie), bojkowski (dwie ukraińskie i jedna polska) oraz łemkowski (pięć polskich).

Wpis transgraniczny (na podstawie kryteriów III i IV) obejmuje 16 wybranych cerkwi, z których osiem znajduje się na terytorium Polski i osiem na Ukrainie.

Cerkwie na terenie Polski to:

• Podkarpacie:
  • cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu,
  • cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu,
  • cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku,
  • cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku,
• Małopolska:
  • cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku,
  • cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach,
  • cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu,
  • cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych,

Cerkwie na terenie Ukrainy to:

• obwód lwowski:
  • cerkiew Zesłania Ducha Świętego w Potyliczu,
  • cerkiew św. Dymitra w Matkowie,
  • cerkiew Świętej Trójcy w Żółkwi,
  • cerkiew św. Jerzego w Drohobyczu,
• obwód iwanofrankowski:
  • cerkiew Św. Ducha w Rohatyniu,
  • cerkiew Narodzenia Theotokos w Werbiążu Niżnym,
• obwód zakarpacki:
  • cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Jasinie,
  • cerkiew św. Michała w Użoku.

Cerkwie są budowlami o konstrukcji zrębowej. Zostały wzniesione w okresie od XVI do XIX wieku jako świątynie społeczności wyznania prawosławnego i grecko-katolickiego. Według typów architektonicznych wyróżnia się cerkwie halickie, łemkowskie, bojkowskie i huculskie. Obrzędowość, ikonografia i technika związane z kulturą poszczególnych grup etnicznych rozwijały się na przestrzeni dziejów. Świątynie są świadectwem odrębnych tradycji budowlanych, zakorzenionych w tradycji Kościoła Wschodniego. Zawierają elementy lokalnego budownictwa i symboliczne odniesienia do kosmogonii danej społeczności. Trójdzielne świątynie wieńczą namiotowe lub cebulaste hełmy. W obrębie obszarów wpisanych, poza cerkwiami znajdują się drewniane dzwonnice, cmentarze i bramy, wewnątrz cerkwi – ikonostasy i polichromie.

Źródło: unesco.pl / wikipedia.pl