Twierdza artyleryjska Bouda
Twierdza artyleryjska Bouda (czes. Dělostřelecká tvrz Bouda) to jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych obiektów czechosłowackiego systemu umocnień z lat 1935–1938. Położona na wschodnim krańcu Gór Orlickich, w pobliżu miasteczka Králíky, stanowiła ważny element obrony Przełęczy Międzyleskiej. Wraz z Twierdzą Hůrka tworzyła potężny kompleks obronny mający zabezpieczać granice państwa.
Budowa twierdzy rozpoczęła się w 1936 roku, a zakończyła w 1938 roku. Bouda była najmniejszą z wybudowanych grup warownych, lecz mimo to imponuje skalą i rozmachem. Cały kompleks składa się z pięciu masywnych żelbetowych schronów połączonych systemem podziemnych korytarzy i komór o łącznej długości około 2 kilometrów. Załoga twierdzy liczyła aż 316 żołnierzy.
Budowa i konstrukcja Twierdzy Bouda
Twierdza Bouda została zbudowana 60 metrów pod powierzchnią ziemi, wykorzystując około 25 000 metrów sześciennych betonu. To jeden z pięciu w pełni ukończonych kompleksów artyleryjskich w całej Czechosłowacji i najlepiej zachowany tego typu obiekt w Czechach. W 1995 roku uznano go za narodowy zabytek kultury Republiki Czeskiej.
System Boudy obejmuje pięć schronów bojowych:
- K-Ba-S 21 „Kazi” – schron piechoty,
- K-Ba-S 22 „Horymír” – wieża artyleryjska, planowana z dwiema haubicami 100 mm (jedyna tego typu w Czechach),
- K-Ba-S 22a „Krok” – schron wejściowy, zachowany w oryginalnym stanie,
- K-Ba-S 23 „Teta” – schron piechoty,
- K-Ba-S 24 „Libuše” – kabina piechoty.
Podziemna część obiektu obejmuje koszary, magazyny amunicji, zaplecze techniczne i system wentylacyjny. Dzięki doskonałemu zachowaniu konstrukcji Bouda stanowi dziś unikalne świadectwo przedwojennej inżynierii wojskowej.
Zwiedzanie podziemi twierdzy
Dziś twierdza artyleryjska Bouda jest dostępna dla zwiedzających jako muzeum wojskowe. To miejsce, w którym historia nabiera realnych kształtów — można zobaczyć oryginalne stanowiska bojowe, korytarze, pomieszczenia załogi i sprzęt wojskowy z epoki.
Dla turystów przygotowano kilka tras zwiedzania – od krótkiej, trwającej około godziny, po rozbudowaną, pięciogodzinną trasę dla pasjonatów militariów. W podziemiach panuje stała temperatura około 5–10°C, dlatego zaleca się zabranie ciepłej odzieży i stabilnych butów.
Najkrótszy szlak prowadzący do Boudy biegnie od szczytu Suchý vrch czerwonym szlakiem turystycznym (ok. 3 km). Obiekt leży również na edukacyjnej ścieżce turystycznej zwanej „betonową granicą”, prezentującej historię i strukturę czechosłowackich umocnień.
Kierowcy mogą również udać się do Těchonín, gdzie skręcają w prawo przy kościele, jeśli jadą z Jablonné nad Orlicí (z kierunku z Celné w lewo) i kontynuują podróż przez wieś przez około 1,5 km do tymczasowego parkingu na początku lasu (dalszy wjazd jest zabroniony). Stamtąd należy przejść się dawną drogą twierdzy oznaczoną zielonym znakiem turystycznym (ok. 50 minut).
Twierdza Bouda dziś
Twierdza Bouda, mimo że nigdy nie wzięła udziału w działaniach wojennych, pozostaje jednym z najciekawszych przykładów przedwojennej architektury militarnej w Europie Środkowej. To miejsce, w którym można dosłownie poczuć atmosferę lat 30. XX wieku i zrozumieć, jak ogromne wysiłki podjęto, by przygotować kraj do obrony.
Dziś Bouda stanowi nie tylko pomnik historii, ale również ważny punkt na mapie turystycznej regionu Orlickich Gór. To obowiązkowy przystanek dla każdego miłośnika historii, techniki wojskowej i architektury obronnej.
Zwiedzanie rozległych podziemi twierdzy artyleryjskiej Bouda to niezapomniane doświadczenie, które pozwala dosłownie zejść w głąb historii — 60 metrów pod ziemię, w miejsce, gdzie czas zatrzymał się w 1938 roku.
