Czechosłowackie twierdze artyleryjskie okresu międzywojennego - zwiedzanie

Czechosłowackie twierdze artyleryjskie z przed II wojny światowej to system strategicznych fortyfikacji powstałych w latach 1935–1938, mających na celu obronę Republiki Czechosłowackiej przed agresją państw sąsiednich, w szczególności Niemiec. W ciągu kilku lat zbudowano ponad 10 tysięcy schronów, w tym około 250 schronów ciężkich. Najbardziej znane i dostępne dla zwiedzających obiekty obejmują m.in. twierdze artyleryjskie, w których grupa schronów połączona została systemem podziemnych korytarzy, umożliwiających przemieszczanie się żołnierzy i dostarczanie amunicji na stanowiska bojowe.

Czechosłowackie twierdze artyleryjskie z okresu międzywojennego:

• 

  Twierdza artyleryjska Smolkov

  Twierdza artyleryjska Smolkov (czes. Dělostřelecká tvrz Smolkov) to jeden z najciekawszych przykładów przedwojennej inżynierii obronnej w Republice Czeskiej. Ten potężny kompleks wojskowy powstał w latach 1936–1938 jako część systemu ciężkich umocnień granicznych, mających chronić region przemysłowy Ostrawy przed potencjalną inwazją niemiecką. Historia powstania twierdzy Budowa twierdzy była wynikiem decyzji podjętej w 1934...

• 

  Twierdza artyleryjska Hůrka

  Twierdza Hůrka (czes. Dělostřelecká tvrz Hůrka) to najlepiej dostępna nowoczesna forteca w Republice Czeskiej, powstała w latach 1936–1938 jako element czechosłowackiej linii umocnień. Kompleks składa się z potężnych obiektów bojowych połączonych podziemnymi korytarzami i halami o długości ponad 1,7 km. Dziś stanowi unikalny zabytek wojskowo-historyczny, otwarty dla turystów przez cały rok. Historia...

• 

  Twierdza artyleryjska Bouda

  Twierdza artyleryjska Bouda (czes. Dělostřelecká tvrz Bouda) to jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych obiektów czechosłowackiego systemu umocnień z lat 1935–1938. Położona na wschodnim krańcu Gór Orlickich, w pobliżu miasteczka Králíky, stanowiła ważny element obrony Przełęczy Międzyleskiej. Wraz z Twierdzą Hůrka tworzyła potężny kompleks obronny mający zabezpieczać granice państwa. Budowa twierdzy rozpoczęła się...

• 

  Twierdza artyleryjska Adam

  Twierdza artyleryjska Adam (czes. Dělostřelecká tvrz Adam) to jeden z najciekawszych i największych obiektów systemu czechosłowackich umocnień granicznych, zbudowanych w latach 30. XX wieku w celu ochrony północnej granicy kraju od strony Kotliny Kłodzkiej. Obiekt ten, położony w Sudetach Środkowych, na zboczu wzniesienia Adam w Górach Orlickich, stanowił kluczowy punkt...

• 

  Twierdza artyleryjska Hanička

  Twierdza Hanička (czes. Dělostřelecká tvrz Hanička) to fortyfikacje z lat trzydziestych XX wieku wybudowana w Górach Orlickich jako cześć umocnień przeciwko ówczesnym zaborczym zakusom Niemiec. Obecnie obiekty Grupy Warownej Twierdza Hanička udostepnianae są do zwiedzania jako Muzeum Twierdza Hanička. Oprócz samych umocnień można tutaj obejrzeć uzbrojenie Armii Czechosłowackiej z 1938 roku i...

• 

  Twierdza artyleryjska Dobrosov

  Twierdza artyleryjska Dobrosov (czes. Dělostřelecká tvrz Dobrošov) zwana także Grupą Warowną Dobrosov, składa się z siedmiu solidnych betonowych struktur o najwyższym stopniu odporności, położonych na wzgórzu w okolicach miasta Nachod, niedaleko wioski Dobrosov. Pod powierzchnią rozciąga się niemal 2 km korytarzy łączących poszczególne obiekty warowne. Na powierzchni widoczne są trzy główne...

• 

  Twierdza artyleryjska Stachelberg

  Twierdza artyleryjska Stachelberg (czes. Dělostřelecká tvrz Stachelberg) to jeden z najbardziej imponujących i zarazem niedokończonych projektów czechosłowackiego systemu obronnego, wzniesiony na górze o tej samej nazwie nad wsią Babí koło Trutnova w Karkonoszach. Jej budowę rozpoczęto w październiku 1937 roku, a po ukończeniu miała być największą twierdzą artyleryjską Czechosłowacji. Niestety, wydarzenia...

Mapa przedstawiająca położenie czechosłowackich twierdz artyleryjskich

Twierdza artyleryjska Smolkov

Háj ve Slezsku

Twierdza artyleryjska Hůrka

Králíky

Twierdza artyleryjska Bouda

Těchonín

Twierdza artyleryjska Adam

České Petrovice

Twierdza artyleryjska Hanička

Rokytnice v Orlických horách

Twierdza artyleryjska Dobrosov

Dobrošov

Twierdza artyleryjska Stachelberg

Trutnov

Czechosłowackie twierdze artyleryjskie - możliwości zwiedzania

Historia i znaczenie strategiczne

Już od początku istnienia Czechosłowacji myślano o obronie granic. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy w 1933 roku pilna stała się budowa systemu umocnień. Twierdze artyleryjskie składały się z obiektów piechoty i artylerii, połączonych podziemnymi korytarzami, koszarami, magazynami i punktami medycznymi. Były przystosowane do długotrwałej obrony, często na kilka miesięcy w warunkach okrążenia.

Do 1938 roku udało się ukończyć 5 twierdz artyleryjskich: Adam, Bouda, Hanicka (Hanička), Hurka (Hůrka) i Smolkov. Budowa czterech kolejnych artyleryjskich grup warownych była wówczas na ostatnim etapie realizacji. Do obiektów tych należały: Stachelberg, Dobrošov, Šibenice oraz Skutina.

Każda z grup warownych obejmowała rozbudowany system obiektów:

• obiekt wejściowy,
• schrony piechoty, pełniące funkcję bezpośredniej obrony,
• schrony artyleryjskie z trzema haubicami kal. 100 mm o zasięgu około 12 km, prowadzącymi ogień równoległy do linii frontu,
• wieże artyleryjskie wyposażone w dwie haubice 100 mm,
• wieże moździerzy uzbrojone w dwa moździerze kal. 120 mm,
• podziemne koszary i magazyny,
• system korytarzy (potern), który łączył wszystkie elementy kompleksu.

Fortyfikacje te wznoszono w najwyższej, czwartej klasie odporności. Ściany i stropy od strony wroga miały grubość do 350 cm, a kopuły pancerne osiągały grubość 30 cm.

Jednak w 1938 roku żadna z grup warownych nie była w pełni gotowa do walki. Nie zamontowano jeszcze wież obrotowych, a większość schronów nie dysponowała haubicami do prowadzenia ognia bocznego. W razie nagłego ataku przewidywano użycie dział polowych kal. 75 mm, ustawionych prowizorycznie na drewnianych podestach.

Typy schronów

• Schrony ciężkie (TO – těžké opevnění) – główna podstawa obrony, budowane w najwyższej klasie odporności, z grubością ścian do 3,5 m i kopuł pancernych 30 cm. Uzbrojone w działa przeciwpancerne, ckm i moździerze.
• Schrony lekkie (LO – lehké opevnění) – mniejsze obiekty obronne, przystosowane do ognia bocznego lub wprost. Wyróżnia się wersje LO vz. 36 i LO vz. 37 (tzw. řopíky). Odporne na trafienia 105–150 mm, wyposażone w karabiny maszynowe i wyrzutniki granatów.

W Slavonicach na południu Czech zrekonstruowano i udostępniono do zwiedzania tzw. Kompleks fortyfikacji Slavonice, który obejmuje fragment linii o długości niemal 200 metrów, w skład której wchodzi 11 odrestaurowanych bunkrów wz. 37, korytarze obserwacyjne i ogniowe oraz system zapór przeciwpiechotnych i przeciwczołgowych. Dwa z bunkrów są w pełni wyposażone i uzbrojone – jeden prezentuje stan z mobilizacji we wrześniu 1938 roku, a drugi z okresu zimnej wojny (1963).

Losy fortyfikacji po 1938 roku

Po zajęciu Czechosłowacji przez Niemcy schrony zostały rozbrojone, a część użyto do prób artyleryjskich. Po II wojnie światowej część obiektów wykorzystywano wojskowo do lat 80. Obecnie wiele twierdz ma status muzeów, a tereny fortyfikacji zostały włączone do tras turystycznych i edukacyjnych.

Czechosłowackie twierdze artyleryjskie to unikatowy w skali Europy przykład przemyślanej obrony państwowej, który dziś można poznać i zwiedzać, odkrywając historię militarną i architekturę wojskową lat 30. XX wieku.