Muzeum Częstochowskie – Rezerwat Archeologiczny
Rezerwat Archeologiczny został stworzony w miejscu, gdzie odkryto cmentarzysko kultury łużyckiej sprzed 2 500 lat. Jego zachowany fragment „in situ” jest jego największą atrakcją. Na trwałe zakonserwowano tutaj 100 m² cmentarzyska, które zabezpieczono za pomocą odpowiedniej konstrukcji. Dookoła zbudowano zaś galerię, a w gablotach wokół niej zorganizowano wystawę na temat kultury łużyckiej.
Cmentarzysko w Częstochowie-Rakowie jest przykładem stanowisk charakterystycznych dla górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej. Trudno jest określić jego dokładne rozmiary, z uwagi na to, że znaczna jego część została zniszczona podczas prac ziemnych związanych z budową wiaduktu przy alei Pokoju. Do chwili obecnej, w czasie prowadzonych tutaj badań, udało się odkryć 85 pochówków, w tym 44 groby szkieletowe i 25 ciałopalnych jamowych.
Kultura łużycka rozwijała się od początku XIII w. przed Chrystusem i obejmowała swoim zasięgiem większość ziem polskich, na których przetrwała blisko 1000 lat. Była związana z nowymi prądami kulturowymi i sferą wierzeń, która wyrażała się powszechnym zwyczajem palenia zmarłych i grzebania szczątków na rozległych płaskich cmentarzyskach, takich właśnie, jakie odkryto na terenie Rakowa. Ludność kultury łużyckiej prowadziła osiadły tryb życia, zajmując się uprawą roli i hodowlą zwierząt. Śladami ich pobytu w danym miejscu, które dzisiaj odczytują archeolodzy, są pozostałości osiedli mieszkalnych oraz cmentarzyska.
Zgodnie z tradycją łużycką, w grobach szkieletowych zmarłych składano w pozycji wyprostowanej, głowami skierowanymi na południe. Wokół jamy grobowej często układane były bruki kamienne lub obstawy kamienne. Na terenie cmentarzyska odnaleziono również groby ciałopalne formowane na wzór grobów szkieletowych, gdzie spalone kości są rozsypane na dnie dużej, podłużnej jamy grobowej, która swym kształtem i ułożeniem przypomina groby szkieletowe. Te pochówki także posiadały bruki lub obstawy kamienne. Zgodnie ze zwyczajem panującym w grupie częstochowsko-gliwickiej, groby wyposażano w naczynia gliniane, w których pierwotnie – prawdopodobnie – znajdowało się pożywienie dla zmarłego. Na cmentarzysku odkryto także różne ozdoby i narzędzia wykonane z brązu i żelaza, które również składane były do grobów ze zmarłymi.
Analiza materiału archeologicznego odkrytego w czasie badań wykopaliskowych na terenie Rakowa pozwoliła na określenie wieku cmentarzyska na wczesną epokę żelaza.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia Rezerwatu Archeologicznego sięga 1965 r., kiedy to w Roczniku Muzeum Częstochowskiego zamieszczono kompleksowe opracowanie wyników badań archeologicznych prowadzonych na terenie cmentarzyska kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie. 9 czerwca 1965 r. nastąpiło uroczyste otwarcie rezerwatu i mieszczącej się w nim wystawy stałej przygotowanej wg scenariusza prof. Marka Gedla i dr Włodzimierza Błaszczyka oraz aranżacji plastycznej Fryderyka Haydera pt. „Kultura łużycka w Polsce”. Z powodu bardzo złego stanu technicznego, w 2001 r. rozpoczęto przebudowę pawilonu rezerwatu. W trakcie jej trwania natrafiono na pięć kolejnych grobów, w związku z czym przeprowadzono kolejne badania wykopaliskowe. Następnie w latach 2002–2004 przeprowadzono konserwację zabytków i materiałów kostnych znajdujących się na zachowanej części cmentarzyska. Zamontowano wówczas również lakprofil. Pawilon Rezerwatu Archeologicznego udostępniono ponownie do zwiedzania w marcu 2004 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
