Dom Tekstylny Weichmanna w Gliwicach
1376/88 z 27/09/1988
Dom Tekstylny mieścił kiedyś dom handlowy. Stanowił pierwowzór dla znanych domów towarowych, m.in. w Norymberdze, Wrocławiu i Stuttgardzie. Budynek ma dwa piętra oraz niewielką wieżę, którą niektórzy uważają za trzecie piętro. Jego nazwa pochodzi od nazwiska jego właściciela – żydowskiego przedsiębiorcy tekstylnego Erwina Weichmanna.
Budynek został wzniesiony w miejscu zbiegu dwóch gliwickich traktów: handlowego i spacerowego. W okresie swojego powstania stanowił nowatorski przykład funkcjonalności, przez co na jego wzór wznoszono domy handlowe i towarowe m.in. w Niemczech. Prace budowlane przeprowadziła gliwicka firma Richarda Kobana.
Budynek wzniesiono na potrzeby składu tekstylnego gliwickiego przedsiębiorcy, zajmującego się handlem tekstyliami, Erwina Weichmanna. Jego fascynacja architekturą amerykańskich domów towarowych skłoniła go do zlecenia podobnego projektu w Gliwicach. Wzniesiony dużym nakładem środków obiekt nie zyskał jednak uznania w oczach ówczesnych gliwiczan, których szokowała modernistyczna bryła budynku i jej zestawienie z XIX-wiecznymi kamienicami.
Po II wojnie światowej w budynku umieszczono między innymi Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Po 1989 r. w jej miejscu powstała księgarnia Ossolineum, a na górnych piętrach ulokowały się przedstawicielstwa niektórych partii politycznych z terenu Gliwic. Budynek był jednak zaniedbany i stopniowo popadał w ruinę. W 2002 r. nowi właściciele – panowie J. Kowal, J. Woźniak i P. Świentek z firmy H-Metallco – w drodze przetargu kupili budynek od miasta. Dzięki nim obiekt został odbudowany z zachowaniem pierwotnego wyglądu domu tekstylnego Weichmanna. Za przeprowadzone prace otrzymali honorowe wyróżnienie Moderna 2005 od architektów Śląska.
Od 2002 r. w budynku mieści się siedziba banku PKO.
W 2008 r. przy wejściu do banku odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą Erichowi Mendelssohnowi, który był twórcą projektu architektonicznego Domu Wechmanna oraz tablicę informacyjną.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Światowej sławy architekt, który zaprojektował Dom Tekstylny Weichmanna, był twórcą projektów architektonicznych wielu budowli, zarówno na terenie Polski, jak i na całym świecie.
Urodził się w 1887 r. w Olsztynie (obecne województwo warmińsko-mazurskie), a zmarł w 1953 r. w San Francisco. Architektonicznie reprezentowała styl modernistyczny, jednak jego najbardziej znane dzieła powstały w stylu ekspresjonistycznym.
W jego dorobku znajdują się m.in.
1913 – dom przedpogrzebowy Bet Tahara w Olsztynie;
1920 – Wieża Einsteina w Poczdamie, obserwatorium astronomiczne;
1921–1923 – fabryka kapeluszy Friedrich Steinberg, Herrmann & Co w Luckenwalde, częściowo zburzona 1935 r. (wraz z Richardem Neutrą);
1921–1923 – przebudowa i rozbudowa siedziby wydawnictwa Rudolfa Mossego w Berlinie;
1925–1926 – dom towarowy Schocken w Norymberdze;
1926–1928 – dom towarowy Schocken w Stuttgarcie;
1927–1928 – dom towarowy Rudolf Petersdorff przy ul. Szewskiej we Wrocławiu (ob. Kameleon);
1927–1930 – dom towarowy Schocken w Chemnitz;
1928–1932 – Columbus-Haus na Potsdamer Platz w Berlinie;
1937–1938 – szpital rządowy w Hajfie.
Gliwicki Dom Tekstylny projektu Mendelsohna była zapowiedzią tego, co później stało się rozpoznawalnym w Europie „stylem mendelsohnowskim”, znanym z domów towarowych we Wrocławiu, Stuttgarcie i Norymbergii. W ogólnej wymowie budynek poraża widza swą modernistyczną formą, w dużej mierze szokującą do chwili obecnej, oraz ekspresjonistycznym podejściem do kształtowania bryły obiektu (np. podkreślenie naroża i wypiętrzenie segmentu biurowego) i detali budowli (np. ukształtowania i rozmieszczenia okien).
W związku z narastającym w Niemczech antysemityzmem w 1932 r. Erwin Weichmann wraz z rodziną zdecydował się na opuszczenie Gliwic i sprzedanie swego sklepu, a następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Rodzina Weichmannów osiadła w St. Louis, zakładając tam mały sklep tekstylny. Sklep w Gliwicach nabyła spółka Altgassen Co, prowadzona przez Maxa Altgassena. Opuścił on Gliwice wraz z ewakuacją ludności niemieckiej w 1945 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
