Bory Dolnośląskie

Bory Dolnośląskie dawniej Puszcza Dolna (niem. Niederschlesische Heide) – mezoregion fizycznogeograficzny (317.74) utworzony przez największy w Polsce zwarty kompleks leśny o powierzchni ok. 1650 km²; jest częścią Niziny Śląsko-Łużyckiej oraz Krainy Śląskiej.

Położenie
Administracyjnie leżą na terenie dwóch województw – lubuskiego i dolnośląskiego.

Stanowią część Niziny Śląsko-Łużyckiej. Rozciągają się pomiędzy Pogórzem Izerskim i Pogórzem Kaczawskim na południu a morenowymi Wzniesieniami Żarskimi i Wzgórzami Dalkowskimi na północy. Na wschodzie sąsiadują z Wysoczyzną Lubińską, Równiną Legnicką i Równiną Chojnowską. Zachodnią granicę Borów stanowi Nysa Łużycka, za którą, w Niemczech, leżą Bory Mużakowskie (niem. Muskauer Heide).

Najwyższym wzniesieniem jest wzgórze Dębniak 238 m n.p.m. – na północ od linii kolejowej nr 282 Węgliniec – Zebrzydowa.

Podział
Na obszarze Borów Dolnośląskich wyróżnia się mikroregiony:

• Równina Gozdnicka (317.741)
• Równina Węgliniecka (317.742)
• Kotlina Żagańska (317.743)
• Równina Nadbobrzańska (317.744)
• Równina Wizowska (317.745)

Puszcze i lasy

Na obszarze Borów Dolnośląskich wyróżnia się kompleksy leśne:

• Puszczę Żagańską
• Bory Szprotawskie
• Puszczę Przemkowską
• Las Chocianowski
• Puszczę Zgorzelecką
• Puszczę Osiecznicką
• Puszczę Kliczkowską
• Puszczę Bolesławiecką
• Puszczę Wiechlicką

Pustynie

Na terenie Borów Dolnośląskich znajdują się obszary pustynne:

• Pustynia Kozłowska
• obszary pustynne na terenie Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań
• niewielkie obszary pustynne na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego

Rzeki

Główne rzeki Borów Dolnośląskich (od zachodu):

• Nysa Łużycka
• Czerna Mała
• Czerna Wielka
• Kwisa
• Bóbr
• Szprotawa
• Czarna Woda

Podział administracyjny

Bory Dolnośląskie leżą na pograniczu krain historycznych: Łużyc i Dolnego Śląska. Naturalną ich granicą jest rzeka Kwisa. Według współczesnego podziału administracyjnego wchodzą w skład województw:

• województwo dolnośląskie COA.svg dolnośląskiego:
  
  • powiat bolesławiecki COA.svg powiat bolesławiecki
  • powiat legnicki COA.svg powiat legnicki
  • powiat lubiński COA.svg powiat lubiński
  • powiat polkowicki COA.svg powiat polkowicki
  • powiat zgorzelecki COA.svg powiat zgorzelecki
• województwo lubuskie COA.svg lubuskiego:
  
  • powiat żagański COA.svg powiat żagański
  • powiat żarski COA.svg powiat żarski

Większe miejscowości leżące w Borach Dolnośląskich (alfabetycznie):

• Bolesławiec
• Chocianów
• Chojnów
• Gozdnica
• Gromadka
• Iłowa
• Małomice
• Osiecznica
• Pieńsk
• Przemków
• Przewóz
• Ruszów
• Szprotawa
• Świętoszów
• Trzebień
• Węgliniec
• Wierzbowa
• Wymiarki
• Zgorzelec
• Żagań
• Żary

Borami Dolnośląskimi z ramienia Lasów Państwowych zarządzają:

• Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu
• Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze.

Na obszarze Borów działają:

• Nadleśnictwo Bolesławiec
• Nadleśnictwo Chocianów
• Nadleśnictwo Lipinki
• Nadleśnictwo Przemków
• Nadleśnictwo Ruszów
• Nadleśnictwo Szprotawa
• Nadleśnictwo Świętoszów
• Nadleśnictwo Węgliniec
• Nadleśnictwo Wymiarki
• Nadleśnictwo Żagań
• Nadleśnictwo Pieńsk

Geologia

Budowa geologiczna oraz rzeźba terenu są efektem zlodowacenia środkowopolskiego, które pozostawiło obszary sandrowe, na których występują głównie jałowe piaski bielicowe. Cechą charakterystyczną regionu jest znaczna liczba śródleśnych stawów, a także torfowiska, bagna i wydmy śródlądowe. Pod osadami zlodowacenia środkowopolskiego zalegają gliny zlodowacenia południowopolskiego, a pod nimi z kolei utwory trzeciorzędowe – piaski i żwiry oraz iły z pokładami węgla brunatnego.

Na obszarze Borów występują złoża torfu, rudy darniowej i piasku szklarskiego; na obrzeżach regionu – także węgla brunatnego (największe w rejonie Bogatyni Turoszowa, także na południe od Żar oraz złoża perspektywiczne: Legnica–Prochowice–Ścinawa a także Gubin–Mosty–Brody).

Flora

Dominującym typem siedliskowym Borów Dolnośląskich jest bór świeży. Mniejszy udział mają bory mieszane, bory wilgotne i bory suche. Dąbrowy i buczyny zajmują jedynie najżyźniejsze fragmenty Borów, w których bory bagienne i olsy zachowały się na skromnej powierzchni.

Podstawowym i zdecydowanie dominującym gatunkiem w drzewostanie Borów Dolnośląskich jest sosna. Stale zwiększane są udziały świerka, a w wielu rewirach leśnych dokonuje się również reintrodukcji jodły pospolitej.

W lasach Borów Dolnośląskich gatunki liściaste takie, jak dąb bezszypułkowy, dąb szypułkowy, brzoza, buk, olcha czarna czy osika stanowią jedynie marginalną domieszkę. Spotyka się także gatunki drzew i krzewów pochodzenia obcego, głównie amerykańskiego: dąb czerwony, czeremcha późna i tawuła kutnerowata. Obszar ten znany jest z obfitości grzybów i jagód.

Fauna

Bory Dolnośląskie od dawna cieszą się uznaniem myśliwych w kraju i za granicą, ze względu na dużą liczebność jeleni, saren, dzików, lisów i zajęcy. Coraz częściej pojawiają się wilki.

Lasy te stanowią ponadto ostoję wydry, popielicy, gniewosza plamistego, żmii zygzakowatej, żółwia błotnego, ropuchy paskówki, bociana czarnego, dudka, lelka, puchacza, siniaka, sóweczki, włochatki a także kuraków leśnych – głuszca i cietrzewia.

Stawy śródleśne i mokradła są środowiskiem licznych gatunków ptaków wodno-błotnych, jak bąk, bekas, brzęczka, cyraneczka, gągoł, gęgawa, kropiatka, kulik wielki, łabędź krzykliwy, mewa śmieszka, podgorzałka, słonka, samotnik, tracz nurogęś, zielonka czy żuraw. Znaczące są również populacje miejscowych ptaków drapieżnych – bielika, błotniaka stawowego, jastrzębia, kani czarnej, kani rdzawej, kobuza, krogulca i trzmielojada.

W rzekach płynących przez Bory żyją pstrągi potokowe, trocie wędrowne, lipienie i głowacice. W Kwisie koło Osiecznicy i Kliczkowa miała swoje stanowisko skójka perłorodna – małż wytwarzający szlachetne perły. Na skutek reintrodukcji zwiększyła się populacja bobra.

Źródło: wikipedia.pl