Pijalnia wód w Jastrzębiu-Zdroju
A/1524/93 z 30.04.1993
Obiekt ten wzniesiony w 1862 roku umiejscowiony został po zachodniej stronie głównej alei Parku Zdrojowego, pomiędzy nieistniejącą już dziś „Szwajcarką” a Domem Zdrojowym. Wzniesiono go na ośmiobocznym murowanym cokole zagłębionym poniżej poziomu otaczającego go terenu. Przed wejściem od strony południowej znajdował się placyk, a na wyższej kondygnacji znajdowała się drewniana ażurowa altana na słupach z ozdobnym detalem i dachem dwuspadowym. Pierwotnie spełniał funkcję pawilonu muzycznego, w którym dla przebywających w uzdrowisku kuracjuszy przygrywała kilkunastoosobowa orkiestra „Górnośląska”. Koncerty odbywały się dwa razy dziennie: rankiem i po południu, a także w każdą niedzielę w porze obiadowej.
W 1872 roku do pawilonu rurociągiem została doprowadzona solanka i od tego momentu budynek zaczął pełnić również funkcję pijalni wód (była to druga pijalnia wód, gdyż pierwsza funkcjonowała już przy starych łaźniach). Tym samym obiekt ten spełniał w uzdrowisku dwie funkcje – leczniczą i rozrywkową, a taki stan rzeczy trwał do roku 1928. Wtedy też pomiędzy Domem Zdrojowym a budynkiem Łazienek wzniesiony został nowy pawilon muzyczny nazywany także muszlą koncertową. W tym samym czasie miała miejsce przebudowa budynku pawilonu muzycznego / pijalni wód. Dach dwuspadowy zastąpiono dachem namiotowym z wieżyczką na osi nawiązującej swym wyglądem do chińskiej pagody. W dolnej części obiektu kuracjuszom serwowano zdrowotną wodę „Jastrzębiankę”.
W roku 1939 miała miejsce kolejna przebudowa obiektu: zlikwidowano ażurową altanę, w jej miejsce zbudowano ośmioboczny drewniany pawilon z tarasem w całości przeznaczony na pijalnię wód. W czasie trwania II wojny światowej budynek uległ znacznemu zniszczeniu. Z chwilą zakończenia działań wojennych rozpoczęły się prace mające na celu odbudowę zabudowań uzdrowiskowych i w lipcu 1948 roku wyremontowaną i nieco przekształconą pijalnię wód oddano ponownie do użytku. Poza wodą „Jastrzębianka” kuracjusze mieli do dyspozycji wodę „Katarzynkę”, a później wody lecznicze z innych jeszcze uzdrowisk.
Po roku 1948 obiekt przebudowywano dwukrotnie – w drugiej połowie lat 50., a także w roku 2011. W roku 1994 gdy uzdrowisko w Jastrzębiu-Zdroju zaprzestało swej działalności, obiekt został przejęty przez gminę i przeznaczony na działalność kawiarenki letniej.
Od sierpnia 2012 roku w pięknie przebudowanym i odnowionym obiekcie funkcjonuje kawiarenka serwująca w pięknej przestrzeni Parku Zdrojowego swym klientom różnorodne specjały.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Jastrzębie-Zdrój zawdzięcza swój rozwój odkryciu solanki jodowo-bromowej podczas wierceń w 1859 r. prowadzonych w poszukiwaniu węgla przez właściciela Jastrzębia Dolnego Emila von Schliebena. Historia jastrzębskiego uzdrowiska zaczęła się więc na początku lat 60. XIX w. W 1861 r. Jastrzębie Dolne wykupił hrabia Feliks von Koenigsdorff i rozpoczął budowę obiektów leczniczych. Pierwszym z nich był budynek Łazienki I wzniesiony w 1861 r., a drugim Dom Zdrojowy. W początkowym okresie swego funkcjonowania w uzdrowisku leczyła się głównie polska szlachta, jak również zamożni Niemcy.
W wyniku prowadzonych w latach 1864–1866 wojen, rozwój uzdrowiska został zahamowany, w związku z czym w 1868 r. hrabia Koenigsdorf sprzedał Jastrzębie Dolne wraz ze Zdrojem Spółce Akcyjnej Actien Commandit Gesellschaft reprezentowanej przez kupca Eugeniusza Heimanna z Wrocławia. Wówczas to rozpoczął się okres najpierw powolnego, a później szybszego upadku zdrojowiska. Wszystko zmieniło się jednak pod koniec XIX w., kiedy to stanowisko lekarza uzdrowiskowego objął dr Mikołaj Witczak. W 1896 r., dzięki zaciągniętej w domu generalnym sióstr boromeuszek w Trzebnicy, bezprocentowej pożyczce, zakupił uzdrowisko o łącznej powierzchni ok. 240 ha wraz z Parkiem Zdrojowym i zaczął go przekształcać z zakładu kąpielowego w uzdrowisko dla dzieci chorych na reumatyzm. Sławę, którą uzdrowisko dziecięce z biegiem upływającego czasu osiągnęło, wzmacniały istotnie dobre wyniki w leczeniu dzieci za pomocą solanki jodowo-bromowej.
W 1918 r. dr Mikołaj Witczak sprzedał uzdrowisko niemiecko-austriackiemu Towarzystwu Zdrojowemu, a w 1922 r. Jastrzębie-Zdrój zostało przejęte przez administrację polską. W tym samym roku synowie dr Witczaka – Mikołaj i Józef – odzyskali kurort i nastał czas jego największej świetności.
W latach 1922–1938 dzięki dynamicznemu rozwojowi i rozbudowie uzdrowiska, Jastrzębie-Zdrój stało się największym uzdrowiskiem w województwie.
W 1939 r. uzdrowisko przeszło pod administrację niemiecką i zostało zamienione na szpitale i pomieszczenia biurowe. Po 1945 r. przystąpiono jednak do odbudowy uzdrowiska, a w rok później wróciło ono w posiadanie braci Witczaków. W 1947 r. Dom Zdrojowy wraz z 80% uzdrowiska został przejęty pod zarząd Ministerstwa Zdrowia. W kolejnych latach poszczególne obiekty uzdrowiska zostały odrestaurowane, do użytku w 1961 r. został również oddany zwierzyniec. Niestety, w wyniku prowadzonej na terenie Jastrzębia-Zdroju od lat 60. intensywnej działalności górniczej, zanikły źródła solankowe, w związku z czym w 1994 r. uzdrowisko zakończyło swoją działalność, a poszczególne jego obiekty zostały przystosowane do pełnienia różnych funkcji publicznych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
