Zagroda chłopska w Kakoninie
Zagroda chłopska w Kakoninie to wyjątkowy przykład tradycyjnej zabudowy wiejskiej regionu świętokrzyskiego. Znajduje się ona w malowniczej miejscowości Kakonin, na skraju Świętokrzyskiego Parku Narodowego, tuż przy głównych szlakach prowadzących na Łysicę – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich. Drewniany budynek mieszkalny, wzniesiony około 1820 roku, stanowi dziś muzealny punkt etnograficzny zachowany in situ, czyli w swoim pierwotnym miejscu.
Rozbudowa i rewitalizacja zagrody
W 2013 roku zakończono prace inwestycyjne mające na celu rozbudowę i rewitalizację obiektu. Wokół oryginalnej chałupy powstały:
stodoła,
wozownia,
portiernia (stróżówka),
brama wjazdowa i parking,
chodniki oraz udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.
Była to kontynuacja wcześniejszej inwestycji z 2006 roku, kiedy zbudowano stylizowaną na XIX-wieczną oborę – obiekt przystosowany do celów gastronomicznych. Obecnie mieści się tam Spółdzielnia Socjalna „Pod Jodłami”, która organizuje warsztaty, animacje i wydarzenia kulturalne dla turystów odwiedzających Góry Świętokrzyskie.
Architektura
Wszystkie budynki zagrody wykonane są z drewna, mają czterospadowe dachy pokryte gontem i są otoczone tradycyjnym drewnianym płotem.
Inspiracją do rekonstrukcji były autentyczne zabudowania wiejskie z regionu:
obora – na podstawie inwentaryzacji z Gminy Morawica,
wozownia – wzorowana na obiekcie z Woli Szczygiełkowej,
stodoła – opracowana według wzorów z Gminy Morawica i Nowa Słupia.
Takie połączenie wiernej rekonstrukcji i historycznej chałupy tworzy dziś kompletną zagrodę świętokrzyskiej wsi z XIX wieku, będącą żywą lekcją historii i dziedzictwa kulturowego regionu.
Wystawy i działalność muzealna
W dawnych latach wewnątrz chałupy znajdowały się autentyczne rekwizyty etnograficzne, przedstawiające życie średniozamożnej rodziny rolniczej z przełomu XIX i XX wieku. W sieni eksponowano wystawę fotograficzną „Kakonin wiosną” autorstwa Henryka Pieczula, prezentującą dawne oblicze wsi.
Obecnie samorząd Gminy Bieliny, we współpracy z mieszkańcami i Muzeum Wsi Kieleckiej, prowadzi działania mające na celu ponowne wyposażenie wnętrz w oryginalne przedmioty i narzędzia gospodarstwa domowego.
Wstęp do Świętokrzyskiego Parku Narodowego (ŚPN)
Opłata za wstęp do Świętokrzyskiego Parku Narodowego, na szlaki i trasy udostępnione jest pobierana w okresie całorocznym. Po terenie parku można poruszać się od świtu do zmierzchu.
Opłata dodatkowa jest pobierana za wstęp:
Bilety można zakupić na kilka sposobów:
- online: https://swpn.gov.pl/kup-bilet
- stacjonarnie:
- przy wejściu do ŚPN w Nowej Słupi;
- przy wejściu do ŚPN w Świętej Katarzynie;
- przy wejściu do Galerii widokowej na gołoborzu na Łysej Górze;
- w kasie Dyrekcji ŚPN w Bodzentynie.
1. Pieszo
Turystyka piesza może odbywać się wyłącznie po oznakowanych szlakach pieszych oraz ścieżkach edukacyjnych.
2. Rower
Turystyka rowerowa może odbywać się wyłącznie po odpowiednio oznakowanych i przeznaczonych do tego celu szlakach rowerowych.
3. Pies
Z psem na smyczy można wędrować po Świętokrzyskim Parku Narodowym na odcinku szlaku czerwonego Huta Szklana – Łysa Góra, biegnącym wzdłuż drogi asfaltowej na Święty Krzyż oraz na ścieżce pieszo-rowerowej między Świętą Katarzyną a Podgórzem (wzdłuż drogi wojewódzkiej 752) . Obie trasy znajdują w strefie ochrony krajobrazowej.
Na pozostałych odcinkach szlaków pieszych, wszystkich ścieżkach edukacyjnych oraz we wszystkich obiektach edukacyjnych na terenie Parku obowiązuje zakaz wprowadzania psów.
4. Niepełnosprawni
Ze względu na górski charakter i zróżnicowaną rzeźbę terenu Świętokrzyskiego Parku Narodowego, jego zwiedzanie dla osób poruszających się przy pomocy wózków inwalidzkich jest utrudnione bądź niemożliwe.
Oglądanie walorów przyrodniczych i kulturowych ŚPN jest możliwe dla osób niepełnosprawnych w następujących miejscach:
- Na odcinku szlaku czerwonego prowadzącego z Huty Szklanej na szczyt Łysej Góry – ok. 2,0 km. Teren wznosi się łagodnie a szlak biegnie drogą asfaltową.
- Na górnej platformie widokowej na Łysej Górze umożliwiającej zobaczenie fragmentu wału kultowego, gołoborza oraz północne przedpole Łysogór.
- W Muzeum Przyrodniczym Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Łysej Górze – parter
- Dla niepełnosprawnych dostępny jest też budynek dyrekcji ŚPN, na parterze i piętrze, gdzie znajdują się sale do zajęć.
- Świętokrzyski Park Narodowy przeprowadza również zajęcia dla zorganizowanych grup niepełnosprawnych na trasie Huta Szklana – Galeria widokowa na gołoborzu – Muzeum ŚPN.
5. Parkingi
Parkingi Świętokrzyskiego Parku Narodowego:
Zabytkową chałupę w Kakoninie wybudował w 1820 roku Wojciech Samiec, który po ślubie z mieszkanką wsi Teklą Iwanówną objął rodzinne gospodarstwo. Budynek powstał na działce oznaczonej numerem 14 i był typowym przykładem średniorolnej zagrody chłopskiej z XIX wieku.
Chałupa zbudowana została z jodłowych belek łączonych na obłap, osadzonych na podmurówce z kamienia polnego łączonego gliną. Posiada tradycyjny układ pomieszczeń: sień–izba–komora, a jej czterospadowy dach kryty jest drewnianym gontem. W izbie znajdował się piec chlebowy, kuchnia z „blachami” i „fajerkami”, a także charakterystyczny zapiecek, na którym spano w zimie.
W sieni ulokowany był komin z wnęką na „dynarek” – trójnóg używany do gotowania na otwartym ogniu. Ściany chałupy uszczelniano mchem i gliną z plewami, co zapewniało ciepło i trwałość konstrukcji.
Zagroda chłopska w Kakoninie jest dziś atrakcyjnym punktem turystycznym dla wszystkich odwiedzających Góry Świętokrzyskie. Położona na skraju lasu, w otoczeniu przyrody i w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków na Łysicę i Święty Krzyż, stanowi doskonałe miejsce odpoczynku oraz poznania tradycji regionu.
Obiekt otwarty jest codziennie od poniedziałku do niedzieli, w godzinach 10:00–18:00, a wstęp jest bezpłatny.
Inne obiekty znajdujące się w:
Świętokrzyski Park Narodowy
- Bazylika Trójcy Świętej na Świętym Krzyżu
- Centrum Kulturowo–Archeologiczne w Nowej Słupi
- Cmentarz jeńców radzieckich na Świętym Krzyżu
- Droga Przewodników Świętokrzyskich
- Dymarki Świętokrzyskie
- Dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Galeria widokowa na Gołoborzu
- Góra Chełmowa (351 m n.p.m.)
- Grota Matki Bożej na Świętym Krzyżu
- Kaplica i źródełko św. Franciszka w Świętej Katarzynie
- Kapliczka św. Mikołaja w Kakoninie
- Łysa Góra (594 m n.p.m.)
- Łysica (613,31 m n.p.m.)
- Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi
- Opactwo na Świętym Krzyżu
- Parking Klasztorny
- Parking Święty Krzyż
- Parking w Nowej Słupi
- Szlak Czarny Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Szlak Czerwony Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Szlak Niebieski II Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Szlak Niebieski Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Szlak Zielony Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Szlak Żółty Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- Zagroda chłopska w Kakoninie
