Centrum Kulturowo–Archeologiczne w Nowej Słupi

Centrum Kulturowo–Archeologiczne w Nowej Słupi to wyjątkowe miejsce, które przenosi odwiedzających w czasy starożytnego hutnictwa regionu świętokrzyskiego. Jest to rekonstrukcja osady z okresu kultury przeworskiej, stanowiąca część ekspozycji stałej Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana.

Zwiedzający mogą zobaczyć wiernie odtworzone chaty, warsztaty i piece hutnicze, zrekonstruowane na podstawie autentycznych odkryć archeologicznych z terenu Polski. To jedno z najbardziej fascynujących miejsc w regionie, gdzie nauka, historia i rzemiosło łączą się w żywą opowieść o ludziach ognia i żelaza.

Rekonstrukcja starożytnej osady

Centrum prezentuje realistyczną rekonstrukcję Starożytnej Osady, która ukazuje codzienne życie ludów zamieszkujących obszar Łysogór i doliny rzeki Kamiennej około dwóch tysięcy lat temu.

W odtworzonych chatkach i warsztatach można poznać, jak wyglądała praca i życie dawnych hutników, górników i rzemieślników. Znajduje się tu m.in.:

• szyb górniczy wzorowany na kopalni rud żelaza w Rudkach – głównym źródle surowca dla ówczesnych hut,

• domostwo ze Skał, w którym w jednej izbie mieszkali hutnicy, a w drugiej przechowywali narzędzia,

• warsztat kowalski, gdzie kowal przetwarzał surową łupkę żelaza w gotowe narzędzia,

• chata i ziemianka ze Świlczy – osady znanej z handlu bursztynem,

• chałupa z Wrocieryża i stanowisko garncarskie, pokazujące rzemiosło i handel sprzed wieków.

Z zewnątrz można też obejrzeć długi dom, charakterystyczny dla budownictwa tamtego okresu.

Piecowisko – serce Starożytnej Osady

Centralnym punktem osady jest piecowisko, czyli starożytny warsztat hutniczy. Znajduje się tam piec dymarski typu kotlinkowego, w którym dawniej wytapiano żelazo z rudy. Obok umieszczono prażak, służący do przygotowania rudy do wytopu, oraz mielerz, w którym wypalano drewno na węgiel drzewny – paliwo niezbędne do pracy pieców.

Dzięki tym rekonstrukcjom odwiedzający mogą prześledzić cały proces wytwarzania żelaza – od wydobycia rudy po obróbkę gotowego surowca.

Pokazy, warsztaty i wydarzenia

Centrum Kulturowo–Archeologiczne to nie tylko ekspozycja, ale także żywe muzeum, które regularnie organizuje wydarzenia popularyzujące starożytne tradycje hutnicze.

Najbardziej znane z nich to:

• Majówka w Starożytnej Osadzie,

• Antyczne Powitanie Lata,

• Festiwal Archeologiczny „Ludzie Ognia i Żelaza”, odbywający się w ramach Dymarek Świętokrzyskich.

Podczas tych wydarzeń można zobaczyć pokazowe wytopy żelaza, spróbować swoich sił w dawnych rzemiosłach oraz uczestniczyć w warsztatach i lekcjach muzealnych.

Edukacja i interaktywne doświadczenie

Centrum pełni ważną funkcję edukacyjną – to miejsce, gdzie historia staje się namacalna. Odwiedzający mogą:

• brać udział w warsztatach archeologicznych,

• uczestniczyć w lekcjach muzealnych poświęconych dawnym technikom hutniczym,

• obserwować procesy obróbki metalu i ceramiki,

• poznawać codzienne życie ludów kultury przeworskiej.

Dzięki interaktywnemu charakterowi zwiedzania Centrum jest atrakcyjne zarówno dla dorosłych, jak i dzieci, a jego położenie w sąsiedztwie Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego czyni je jednym z najciekawszych punktów na turystycznej mapie Gór Świętokrzyskich.

Miejsce, gdzie historia ożywa

Centrum Kulturowo–Archeologiczne w Nowej Słupi to niezwykła przestrzeń, w której przeszłość staje się teraźniejszością. Tu można nie tylko oglądać eksponaty, ale także poczuć zapach dymu z pieca dymarskiego, dotknąć żelaza i zobaczyć, jak pracowali starożytni hutnicy.

To obowiązkowy punkt dla każdego, kto odwiedza region świętokrzyski – miejsce, gdzie historia, nauka i kultura spotykają się w wyjątkowej atmosferze ognia i metalu.