Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
299/34/WŁ z 7.11.1989
Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim, którego inicjatorką powstania była księżna niderlandzka, Marianna Luiza Orańska, był budowany ponad trzydzieści lat, co było efektem zarówno zawirowań historycznych, jak i skandali obyczajowych, które towarzyszyły rodzinie książęcej. Ostatecznie powstał tak ogromny obiekt, że krążą legendy, jakoby rozwiedziona już Marianna nigdy nie spotkała w nim swojego byłego męża, gdy oboje odwiedzali kamieniecką rezydencję w tym samym czasie.
Marianna Orańska właśnie Kamieniec Ząbkowicki wybrała na siedzibę swojej rodzinnej posiadłości. Kamień węgielny pod pałac wmurowano 15 października 1838 roku. Projekt zakładał stworzenie budowli o neoklasycystycznych formach, nawiązującej do potężnego zamku krzyżackiego w Malborku. Otoczenie pałacu zaprojektowano jako rozległy park z imponującymi tarasami, zwierzyńcem i malowniczymi grotami. Ciekawostką jest fakt, że pozostałości marmurowych posadzek, które niegdyś zdobiły pałac, możemy dziś odnaleźć w Sali Kongresowej warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki.
Bryła pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim jest zbudowana na planie prostokąta 75,3 na 48,3 m. Cztery wieże narożne mają 33,6 m wysokości. Kubatura pałacu wynosi 90 tys. m³, natomiast powierzchnia użytkowa to blisko 20 tys. m². Dziedzińce wewnętrzne mają wymiary 19,5 na 18,2 m i przedziela je arkadowy krużganek, łączący ścianę północno-wschodnią i południowo-zachodnią.
Pałac otoczony jest murem, w którego narożnikach znajdują się cztery pary okrągłych baszt. Od strony północno-zachodniej umieszczono w ciągu murów wozownie, a od strony południowo-wschodniej – stajnie.
Źródło: wikipedia.pl / dolnyslask.travel
Historia Kamieńca sięga XI w., w XIII w. założyli tu swój klasztor augustianie, a następnie cystersi. Klasztor cystersów został w 1810 r. sekularyzowany, a dobra nabyła księżna Orańska Fryderyka Luiza, żona króla Niderlandów Wilhelma I. Po śmierci Fryderyki Luizy w 1837 r. Kamieniec przeszedł w ręce jej córki Marianny Orańskiej, zony Fryderyka Henryka Albrechta Hohenzollerna, najmłodszego syna króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.
Nowa właścicielka Kamieńca już w 1838 r. rozpoczęła przygotowania do budowy ogromnego pałacu. Na projektanta wybrała najsłynniejszego wówczas architekta pruskiego, Karla Friedricha Schinkla.
| Karl Friedruch Schinkel (1781-1841) |
| Wybitny architekt niemiecki, przedstawiciel klasycyzmu i romantyzmu. Działał głównie w Berlinie, gdzie pełnił funkcję naczelnego architekta. Wznosił budowle publiczne, takie jak teatry i muzea, rezydencje dla pruskiej rodziny królewskiej i kościoły, ale przyjmował także zlecenia prywatne, także od polskiej arystokracji. |
Pałac miał być wzniesiony na rzucie prostokąta z wewnętrznymi dziedzińcami i narożnikami zaakcentowanymi kolistymi ryzalitami. Pierwotnie Schinkel zakładał wzniesienie pałacu neorenesansowego, ale w drugim projekcie zaproponował budowę rezydencji nawiązującej do gotyku, której narożne ryzality zastąpione zostały ogromnymi wieżami. Wokół pałacu miał powstać niewysoki mur z narożnymi basztami kryjący zabudowania gospodarcze.
Budowę pałacu rozpoczęto w 1838 r. a prowadził ją Ferdinand Martius, który na miejscu dozorował prace, poprawiał rysunki i konsultował się z prawie nie opuszczającym już Berlina schorowanym Schinklem. Duży udział w powstawaniu projektu miała też sama inwestorka. Po śmierci Schinkla, który zmarł 9 października 1841 r. prace prowadzono jeszcze przez kilka lat, ale po rozwodzie księżnej nastąpiła sześcioletnia przerwa w budowie. Wznowiono ją już dla nowego właściciela, syna Marianny, księcia Albrechta, który kazał wyposażyć pałac w duchu historyzmu, odchodząc nieco od romantycznych koncepcji Schinkla. Ukończony w 1865 r. pałac otoczony został wspaniałym parkiem krajobrazowym zaprojektowanym w 1858 r. przez Petera Josepha Lennégo Tarasowo schodzący stokami wzgórza, pocięty tarasami z marmurowymi balustradami i udekorowany wodotryskami i rzeźbami, budził podziw jeszcze w latach 30. XX w.
Pałac w Kamieńcu to rozległa budowla neogotycka, wzniesiona z kamienia i różnokolorowej cegły. Schinkel zaprojektował ją jako idealnie symetryczny czworobok z dziedzińcem wewnętrznym, narożnymi wieżami, i szerokim podcieniem od frontu osłaniającym podjazd. Elewacje pałacu opięte są smukłymi ostrołucznymi wnękami i zwieńczone blankami. Z wnętrz najpiękniejsze są wielkie sale reprezentacyjne, a zwłaszcza sala balowa kryta sklepieniem palmowym wspartym na granitowych kolumnach, wzorowana na architekturze pałacu Wielkiego Mistrza w Malborku.
Dla księcia Albrechta pałac wyposażono niezwykle wystawnie i elegancko. Meble, dywany i bibeloty sprowadzano z najlepszych wytwórni w Europie. Niestety wyposażenie to nie ocalało z powodu rabunków i bezmyślnej dewastacji dokonanej po wojnie przez żołnierzy rosyjskich. Pałac dwukrotnie podpalono i tylko wysokiej jakości materiałów i wykonania zawdzięczamy fakt, że przetrwał on te czasy. Przez następne dziesięciolecia służył jako kamieniołom dla warsztatów rzeźbiarskich i źródło materiałów budowlanych. Dopiero w latach 80. Pojawił się dzierżawca, dr Włodzimierz Sobiech, dzięki któremu rozpoczęła się odbudowa pałacu. Dziś mieści się tu hotel i choć jeszcze nie wszystkie wnętrza są gotowe, to już można podziwiać pałac w dawnej krasie.
| Friedrich August Stüller, (1800-1865) |
| Znany architekt niemiecki, uczeń i następca K. F. Schinkla. Był architektem nadwornym pruskiej rodziny królewskiej, wzniósł wiele budowli reprezentacyjnych w Berlinie i Poczdamie, a także na obszarze Śląska. Tworzył w różnych stylach, przede wszystkim gustował w formach neorenesansowych i neogotyckich. |
Źródło: M. Omilanowska, Polska. Pałace i dwory. Wyd. MUZA, 2010
Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim jest czynny przez cały rok za wyjątkiem Nowego Roku (1 stycznia), pierwszego dnia świąt Wielkiej Nocy, dnia Wszystkich Świętych (1 listopada), Wigilii, (24 grudnia) oraz pierwszego dnia świąt Bożego Narodzenia (25 grudnia).
Godziny zwiedzania:
- w sezonie letnim (od 1 kwietnia do 31 października): 10:00, 10:30, 11:00, 11:30, 12:00, 12:30, 13:00, 13:30, 14:00, 14:30, 15:00, 15:30, 16:00, 16:30, 17:00, 18:00
- w sezonie zimowym (od 1 listopada do 31 marca): 9:20, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00, 16:00
Pozostałe informacje:
- Zwiedzanie Pałacu Marianny Orańskiej odbywa się w towarzystwie przewodnika.
- Dla grup zorganizowanych zwiedzanie z przewodnikiem dostępne jest w języku polskim, angielskim i czeskim. Zwiedzanie w języku angielskim i czeskim wymaga wcześniejszej rezerwacji terminu z dwudniowym wyprzedzeniem – obowiązuje dopłata do przewodnika w języku obcym.
- Kasy są czynne od 9:00 do 16:00.
- W pałacu jest ponad 300 schodów do pokonania w związku z czym zwiedzanie z wózkiem dziecięcym oraz wózkiem dla osoby niepełnosprawnej nie jest możliwe.
- Zwierzęta domowe nie są wpuszczane na teren Pałacu Marianny Orańskiej.
- Przed rozpoczęciem zwiedzania można skorzystać z toalet, które znajdują się na parkingu na ul. Zamkowej obok Czerwonego Kościółka.
Mauzoleum - organizacja zwiedzania
W parku przylegającym do pałacu znajduje się Mauzoleum rodziny Hohenzollern w Kamieńcu Ząbkowickim, które czynne jest w godzinach od 9:00 do 16:00
Źródło: palacmarianny.com.pl
Planując zwiedzanie Pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim można skorzystać z następujących parkingów, na których w godzinach od 9:00 do 16:00 pobierana jest opłata za postój:
- od poniedziałku do niedzieli na parkingu przy ul. Zamkowej,
- od soboty do niedzieli i w święta na parkingu przy hali sportowej przy ul. Zamkowej,
- od soboty do niedzieli i w święta na parkingu przy Gminnym Centrum Kultury,
- od soboty do niedzieli i w święta na parkingu przy kamienieckich „Błoniach”,
- od soboty do niedzieli i w święta na parkingu przy ul. Kościelnej,
- od soboty do niedzieli i w święta na parkingu przy ul. Nauczycielskiej.
Źródło: palacmarianny.com.pl
M. Omilanowska, Polska. Pałace i dwory. Wyd. MUZA, 2010
Do obiektu przynależą:
Inne obiekty znajdujące się w:
Kamieniec Ząbkowicki - zespół architektoniczno-krajobrazowy
- Dawne opactwo cysterskie w Kamieńcu Ząbkowickim
- Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
