Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim
299/34/WŁ z 7.11.1989
Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim – monumentalny pałac neogotycki z XIX wieku znajdujący się we wsi Kamieniec Ząbkowicki w województwie dolnośląskim.
Bryła pałacu jest zbudowana na planie prostokąta 75,3 na 48,3 m. Cztery wieże narożne mają 33,6 m wysokości. Kubatura pałacu wynosi 90 tys. m³, natomiast powierzchnia użytkowa to blisko 20 tys. m². Dziedzińce wewnętrzne mają wymiary 19,5 na 18,2 m i przedziela je arkadowy krużganek, łączący ścianę północno-wschodnią i południowo-zachodnią.
Pałac otoczony jest murem, w którego narożnikach znajdują się cztery pary okrągłych baszt. Od strony północno-zachodniej umieszczono w ciągu murów wozownie, a od strony południowo-wschodniej – stajnie.
Obecnie sukcesywnie remontowany dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W roku 2013 odtworzone zostały sklepienia w sali balowej, rok 2014 przyniósł remont tarasu widokowego. W roku 2015 gmina Kamieniec Ząbkowicki pozyskała ponad milion złotych na wykonanie pierwszego etapu pokrycia dachowego obiektu oraz na wykonanie ratunkowych prac na budynku oficyny pałacowej dawnej wozowni (z wykonaniem docelowego pokrycia dachowego).
W 2018 otwarto zrewitalizowane mauzoleum.
W ostatni weekend maja zainaugurowano cykliczną imprezę, która będzie się odbywać corocznie na pałacowych tarasach – Wiosnę Tulipanów. Na terenie kompleksu pałacowo-parkowego odbywają się również wydarzenia takie, jak: Festiwal Nauki, Pożegnanie lata z Marianną Orańską, zjazdy przewodników, zawody MTB czy liczne rajdy piesze.
Źródło: wikipedia.pl
Historia Kamieńca sięga XI w., w XIII w. założyli tu swój klasztor augustianie, a następnie cystersi. Klasztor cystersów został w 1810 r. sekularyzowany, a dobra nabyła księżna Orańska Fryderyka Luiza, żona króla Niderlandów Wilhelma I. Po śmierci Fryderyki Luizy w 1837 r. Kamieniec przeszedł w ręce jej córki Marianny Orańskiej, zony Fryderyka Henryka Albrechta Hohenzollerna, najmłodszego syna króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.
Nowa właścicielka Kamieńca już w 1838 r. rozpoczęła przygotowania do budowy ogromnego pałacu. Na projektanta wybrała najsłynniejszego wówczas architekta pruskiego, Karla Friedricha Schinkla.
| Karl Friedruch Schinkel (1781-1841) |
| Wybitny architekt niemiecki, przedstawiciel klasycyzmu i romantyzmu. Działał głównie w Berlinie, gdzie pełnił funkcję naczelnego architekta. Wznosił budowle publiczne, takie jak teatry i muzea, rezydencje dla pruskiej rodziny królewskiej i kościoły, ale przyjmował także zlecenia prywatne, także od polskiej arystokracji. |
Pałac miał być wzniesiony na rzucie prostokąta z wewnętrznymi dziedzińcami i narożnikami zaakcentowanymi kolistymi ryzalitami. Pierwotnie Schinkel zakładał wzniesienie pałacu neorenesansowego, ale w drugim projekcie zaproponował budowę rezydencji nawiązującej do gotyku, której narożne ryzality zastąpione zostały ogromnymi wieżami. Wokół pałacu miał powstać niewysoki mur z narożnymi basztami kryjący zabudowania gospodarcze.
Budowę pałacu rozpoczęto w 1838 r. a prowadził ją Ferdinand Martius, który na miejscu dozorował prace, poprawiał rysunki i konsultował się z prawie nie opuszczającym już Berlina schorowanym Schinklem. Duży udział w powstawaniu projektu miała też sama inwestorka. Po śmierci Schinkla, który zmarł 9 października 1841 r. prace prowadzono jeszcze przez kilka lat, ale po rozwodzie księżnej nastąpiła sześcioletnia przerwa w budowie. Wznowiono ją już dla nowego właściciela, syna Marianny, księcia Albrechta, który kazał wyposażyć pałac w duchu historyzmu, odchodząc nieco od romantycznych koncepcji Schinkla. Ukończony w 1865 r. pałac otoczony został wspaniałym parkiem krajobrazowym zaprojektowanym w 1858 r. przez Petera Josepha Lennégo Tarasowo schodzący stokami wzgórza, pocięty tarasami z marmurowymi balustradami i udekorowany wodotryskami i rzeźbami, budził podziw jeszcze w latach 30. XX w.
Pałac w Kamieńcu to rozległa budowla neogotycka, wzniesiona z kamienia i różnokolorowej cegły. Schinkel zaprojektował ją jako idealnie symetryczny czworobok z dziedzińcem wewnętrznym, narożnymi wieżami, i szerokim podcieniem od frontu osłaniającym podjazd. Elewacje pałacu opięte są smukłymi ostrołucznymi wnękami i zwieńczone blankami. Z wnętrz najpiękniejsze są wielkie sale reprezentacyjne, a zwłaszcza sala balowa kryta sklepieniem palmowym wspartym na granitowych kolumnach, wzorowana na architekturze pałacu Wielkiego Mistrza w Malborku.
Dla księcia Albrechta pałac wyposażono niezwykle wystawnie i elegancko. Meble, dywany i bibeloty sprowadzano z najlepszych wytwórni w Europie. Niestety wyposażenie to nie ocalało z powodu rabunków i bezmyślnej dewastacji dokonanej po wojnie przez żołnierzy rosyjskich. Pałac dwukrotnie podpalono i tylko wysokiej jakości materiałów i wykonania zawdzięczamy fakt, że przetrwał on te czasy. Przez następne dziesięciolecia służył jako kamieniołom dla warsztatów rzeźbiarskich i źródło materiałów budowlanych. Dopiero w latach 80. Pojawił się dzierżawca, dr Włodzimierz Sobiech, dzięki któremu rozpoczęła się odbudowa pałacu. Dziś mieści się tu hotel i choć jeszcze nie wszystkie wnętrza są gotowe, to już można podziwiać pałac w dawnej krasie.
| Friedrich August Stüller, (1800-1865) |
| Znany architekt niemiecki, uczeń i następca K. F. Schinkla. Był architektem nadwornym pruskiej rodziny królewskiej, wzniósł wiele budowli reprezentacyjnych w Berlinie i Poczdamie, a także na obszarze Śląska. Tworzył w różnych stylach, przede wszystkim gustował w formach neorenesansowych i neogotyckich. |
Źródło: M. Omilanowska, Polska. Pałace i dwory. Wyd. MUZA, 2010
M. Omilanowska, Polska. Pałace i dwory. Wyd. MUZA, 2010
