Muzeum Regionalne "Smolarnia" w Kobiórze
Muzeum powstało w 2003 r. z inicjatywy Kobiórskiego Koła Związku Górnośląskiego. Dzięki życzliwości mieszkańców i zaangażowaniu twórców tego przedsięwzięcia, zgromadzono tutaj wiele cennych eksponatów, z których najstarsze datuje się na II połowę XIX w.
Muzeum Regionalne „Smolarnia” mieści się w zabytkowym, pochodzącym z początku XIX w. budynku zamieszkiwanym wówczas przez tutejszych smolarzy: Schnabela i Sommera. Znajdują się w nim przede wszystkim przedmioty podarowane przez mieszkańców gminy, z których najstarsze datowane są na XIX w. Prezentowane są tutaj również dwie stałe wystawy tematyczne: „Nasz DOM kochany i niezapomniany” oraz „Od ziarenka do bochenka”. Atrakcją samą w sobie jest siedziba muzeum, czyli właśnie budynek dawnej smolarni, funkcjonującej tutaj do 1913 r. W strefach szczytów deskowania zakończone są dekoracyjnymi wycinanymi ornamentami. Weranda posiada dekorację płycinową i wycinaną w formie stylizowanych lilii. W drzwiach znajdują się pozostałości dekoracyjnych kobaltowych oszkleń oraz szybek trawionych w ornamenty kwiatowe.
Budynek ma wysoką wartość zabytkową i architektoniczną w skali gminy i regionu. Tworzy on jednorodny kompleks zabudowy dawnego tartaku, który do zaprzestania produkcji był niewątpliwie największym tartakiem na Górnym Śląsku. Został on założony w 1852 r. przez Zarząd Dóbr Książęcych (organ administracji księcia Jana Henryka XI wywodzącego się z magnackiej rodziny Hochberg, która od króla Prus otrzymała tytuł książąt pszczyńskich – von Pless) jako pierwszy zakład produkcyjny na terenie gminy. Jak na owe czasy był zakładem niezwykle nowoczesnym. Dysponował trzema kotłami parowymi oraz maszyną parową o mocy 16 KM. W 1905 r. zatrudniał aż 80 robotników oraz kilku urzędników. Produkowano w nim głównie deski i szyndzioły (drewniane dachówki). W 1926 r. tartak przyjął nową formę organizacyjną działając pod nazwą „Książęco-Pszczyńskie Towarzystwo dla sprzedaży materiałów drzewnych – Spółka z o.o.”, co przyśpieszyło kolejny etap jego rozwoju. W opinii administracji polskiej, jaka nastała po III Powstaniu Śląskim i plebiscycie w 1921 r., spółka ta prowadziła „działalność rabunkową w lasach pszczyńskich”. W poł. lat 70. XX w. przejęty wcześniej przez Ministerstwo Górnictwa tartak zatrudniał prawie 400 pracowników i ukierunkowany był głównie na produkcję stolarki okiennej oraz na zaopatrzenie kopalń. W tym czasie marka „Okna Kobiórskie” znana była w całej Polsce. Niestety, w 2002 r. zakład ten, o bardzo bogatej historii i wielkim znaczeniu dla mieszkańców Kobióra, został zamknięty.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Od XV wieku na ziemiach polskich, w oparciu o wykorzystywanie procesu suchej destylacji drewna, funkcjonował przemysł wytwarzający smołę i poszukiwany w Europie dziegieć, a także terpentynę i spirytus drzewny. Od XV do XIX w. były to istotne produkty eksportowe Polski wysyłane za granicę. W rodzimej tradycji zwano go smolarstwem. Pierwotnie oparty był na wykorzystywaniu dołów, potem pieców do pędzenia smoły (dziegciu), a później prymitywnych zakładów produkcyjnych nazywanych smolarniami lokalizowanych zwykle w lesie.
Na początku XIX w. w Kobiórze funkcjonowała taka właśnie smolarnia, w której zamieszkujący ją smolarze, Schnabel i Sommer, uzyskiwali smołę i dziegieć na lokalną skalę. Produkcja polegała na wytwarzaniu smoły, terpentyny i spirytusu drzewnego z nieużytków drzewnych w procesie prażenia. Swoją działalność kobiórska smolarnia zaprzestała ona w 1913 r., kiedy to po zdominowaniu rynku przez produkcję przemysłową przestała funkcjonować jako zakład produkcyjny, a budynek został sprzedany innemu właścicielowi, który w nim zamieszkał.
W 2003 r. z inicjatywy Koła Związku Górnoślązaków w dawnej smolarni otwarte zostało Muzeum Regionalne, w którym dzięki darom społeczeństwa lokalnego zebrano eksponaty dokumentujące miejscowe tradycje.
Źródło: peuk.fiiz.pl
