Willa Rogozińskich w Mogile
Willa Rogozińskich – zabytkowa willa w Krakowie. Znajduje się na terenie Nowej Huty, w Dzielnicy XVIII, w dawnej wsi Mogiła przy ul. Klasztornej 2.
Kazimierz Rogoziński i jego żona Agnieszka Biczówna byli nauczycielami w parafialnej szkole podstawowej w Mogile. W 1838 roku wybudowali dla siebie drewniany dom, który stał mniej więcej w miejscu, gdzie obecnie stoi willa. Dwie izby w nowym domu Rogozińscy wynajęli szkole. Ich potomkowie wybudowali obok starego domu willę. Prace trwały prawdopodobnie od 1880 roku do początku XX wieku. Projektant i budowniczy nie są znani.
W II połowie XIX wieku miejsce szlacheckich dworków zajęły podmiejskie wille. Jedną z nich jest Willa Rogozińskich w Mogile. Budynek murowany z cegły, otynkowany, częściowo podpiwniczony. Skrzydło wschodnie jest dwukondygnacyjne, na drugiej kondygnacji znajduje się użytkowe poddasze, na zewnątrz widoczny balkon z balustradą. Korpus główny i skrzydło zachodnie są jednokondygnacyjne. W miejscu przejścia skrzydła wschodniego i wschodniej części korpusu głównego utworzono wnękę, w której znajduje się najbardziej charakterystyczny element willi - drewniany ganek. Ten drewniany detal nawiązuje do wzorów „szwajcarskich” willi uzdrowiskowych. Przykryty jest dwuspadowym daszkiem opartym na ośmiu drewnianych słupach. Cztery z nich są wysunięte przed lico elewacji co przypomina portyk. Ganek poprzedzony jest schodami. Cały budynek przykryto dachem wielopołaciowym, krytym dachówką zakładkową (płaszowską).
Willa należała do Rogozińskich do lat 20. XX wieku. W 1921 roku dom kupili Jan Ignacy i Katarzyna Lelitowie, a od 1933 roku należał do Władysława Pobóg-Krasnodębskiego i jego żony Anny Marii Krasnodębskiej. Wnętrze domu zmodernizowano, dobudowano północne dwukondygnacyjne skrzydło i budynek ogrodnika. Zmieniono okna na otwierane do wewnątrz, założono kraty z herbami. Krasnodębscy zakupili także majątek należący do Stanisława Zemły od strony południowej wilii i założyli tam park krajobrazowy.
W 1947 roku po śmierci Krasnodębskiego majątek odziedziczyła jego siostra Blanka Regina Terczyńska. Rok później północne skrzydło i część działki odkupili Franciszek i Katarzyna z Ciepielów Lelito, na działce postawili szklarnię i kotłownię. W latach późniejszych nieruchomość przejął Skarb Państwa (po 1959 roku). Mieścił się tu komisariat MO, następnie budynkiem i parkiem zarządzał znajdujący się obok Szpital im. Żeromskiego. Budynek ulegał stopniowej dewastacji. W 1978 roku spadkobiercy Lelitów sprzedali posiadaną część domu Andrzejowi Dziembajowi. Od 1992 roku właścicielami skrzydła północnego i użytkownikami (dzierżawcami) pozostałej części pozostawali Urszula i Władysław Gawłowie.
Nowi właściciele rozpoczęli prace ratujące budynek. Przez pewien czas w wilii była galeria sztuki. Gawłowie założyli Stowarzyszenie Malarzy i Miłośników Sztuk Pięknych Galeria Stary Dworek, w wydzierżawionej części domu wystawiali obrazy Antoniego Marii Kwieka.
W czerwcu 2015 roku Nowe Centrum Administracyjne (NCA), które jest Stowarzyszeniem założonym przez Skarb Państwa, w ramach procedury przetargowej sprzedało zabytkową Willę Rogozińskich w Krakowie. Nieruchomość wylicytował współinwestor Bonarki 4 Business – krakowska spółka IPR Development. Według umowy fundusze pozyskane z transakcji zostaną przeznaczone na rewitalizację poprzemysłowych terenów w Nowej Hucie.
31 lipca 1996 roku budynek willi razem z parkiem został wpisany do rejestru zabytków miasta Krakowa (zmiana treści decyzji [A-1399/M] 04 kwietnia 2016 roku.
W parku odsłonięto w 1971 roku pomnik-głaz upamiętniający Wojciecha Bogusławskiego, który akcję swojej opery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale umieścił właśnie w Mogile.
Źródło: wikipedia.pl
