Muzeum Jana Wnęka w Odporyszowie

Historia powstania Muzeum Jana Wnęka w Odporyszowie sięga 1978 r., kiedy to ówczesny kustosz Sanktuarium ks. Henryk Chojnacki umieścił rzeźby z niszczejących kaplic różańcowych w wieży przykościelnej. Równocześnie rozpoczął on planowanie utworzenia muzeum znajdującego się w Odporyszowie, poświęconego Janowi Wnękowi. Powstała koncepcja lokalizacji muzeum obok kaplicy odpustowej, jednak brak środków finansowych, a także przeniesienie księdza Chojnackiego do Krajowego Duszpasterstwa Rodzin przy Episkopacie Polski, spowodowały spowolnienie realizacji planów. Nie udało się także dokończyć dzieła jego następcy ks. kustoszowi Januszowi Grenczakowi, który zmarł przedwcześnie. Dopiero w 1988 r., w momencie kiedy została wymieniona posadzka w auli, przeniesiono kilka rzeźb do tego pomieszczenia. Uczynił to ks. Jacek Moryto i ks. Dariusz Dobbek. W 1991 r. ksiądz Dobbek dokonał uroczystego otwarcia Muzeum Jana Wnęka. W 2009 r. ekspozycja Muzeum Jana Wnęka została na nowo zaprojektowana i wykonana z okazji Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, w których muzeum wzięło udział.

Źródło: sanktuariumodporyszow.pl

Jan Wnęk przyszedł na świat 28 sierpnia 1828 r. w miejscowości Kaczówka nieopodal Radgoszczy w rodzinie pańszczyźnianego chłopa Marcina i Tekli Droszcz (Drożdż). Już jako młody chłopiec wykazywał zdolności manualne, często wymykał się w pobliskie pola i lasy, aby obserwować przyrodę, rośliny, drzewa, a przede wszystkim podglądać loty ptaków, rzeźbił w drewnie łódki, figurki ptaków i leśnych zwierząt. rodzice widząc zamiłowanie syna wysłali go do cieśli, by tam nauczył się rzemiosła.

Tak zawędrował do Odporyszowa. tutaj poznał Ludwikę Ciombor, z którą się ożenił i miał pięcioro dzieci. W ten sposób związał swoje życie z tym miejscem. Talent zdolnego cieśli wykorzystywany był często przez ówczesnego proboszcza żabieńskiego ks. Stanisława Morgensterna, wielkiego dobroczyńcę kościoła w Odporyszowie. Ksiądz ten, po odbyciu pielgrzymki do Rzymu i Ziemi Świętej, postanowił wybudować kaplicę przedstawiającą sceny z życia Świętej Rodziny oraz Zmartwychwstania Chrystusa. Konkurs na wykonanie rzeźb wygrał Jan Wnęk, zaś ich malowaniem ziają się Michał Sowiński z Dąbrowy Tarnowskiej.

W latach 1855 – 1869 Jan Wnęk wykonał od 300 do 500 rzeźb i płaskorzeźb do 52 kaplic. Do dziś zachowało się około 100 drewnianych figur. Można je oglądać w Muzeum Etnograficznym w Krakowie oraz Muzeum Jana Wnęka w Odporyszowie. Wnęk miał też drugą pasję, a było to latanie. Chłopięce podpatrywanie lotów ptaków, obserwacja ich budowy zaowocowała tym, że sam rozpoczął budowę skrzydeł “lotów”, jak je nazywał. Ich konstrukcję obciągniętą płótnem wykonał z jesionowego drewna, wszystko pociągną lnianym pokostem.

Pierwszy lot Wnęka odbył się 1866 r. ze wzgórza w Odporyszowie, a kolejny z wieży kościoła odporyszowskiego w czasie parafialnego odpustu. lot “Ikara” obserwowały tłumy mieszkańców wioski oraz przybyłych pielgrzymów. W kalendarzu Krakowskim z roku 1867 ukazała się informacja, iż ” chłop w Odporyszowie na skrzydłach latał”. W latach 1866 – 1869 Wnęk wielokrotnie powtarzał swoje loty, latając w różnych kierunkach, osiągając rożne odległości. Ostatni lot odbył się w czasie odpustu parafialnego 10 czerwca 1869 r. Po niefortunnym starcie runą w dół, doznając rozległych obrażeń, w wyniku których po dwóch miesiącach, 10 lipca zmarł. Pochowany został na odporyszowskim cmentarzu w nieoznakowanym grobie 12 lipca 1869 przez ks. Stanisława Morgensterna. W księdze zmarłych ks. Stanisław Morgenster napisał, że był wybitnym architektem i rzeźbiarzem , oraz człowiekiem religijnym.

Źródło: sanktuariumodporyszow.pl