Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Muzeum Okręgowe w Tarnowie jest obecnie wielooddziałową, instytucją kultury, gromadzącą, przechowującą, zabezpieczającą, opracowującą i udostępniającą zbiory z dziedziny historii, sztuki, archeologii, numizmatyki, etnografii i romologii. Prócz prezentowania wystaw stałych oraz przygotowywania ekspozycji czasowych realizuje szerokie działania edukacyjne i popularyzatorskie skierowane do dzieci i młodzieży szkolnej, organizuje wydarzenia kulturalne, widowiska historyczne, podejmuje działalność naukowo-badawczą, prowadzi współpracę z innymi muzeami i instytucjami kultury, organami ochrony zabytków i ośrodkami badawczymi. Stara się być instytucją otwartą i dostępną.

Muzeum udostępnia swe zbiory w Siedzibie przy Rynku 3 oraz w oddziałach i filiach. Są to:

• Ratusz – Galeria Sztuki Dawnej – renesansowa budowla ze stałą wystawą polskiego portretu sarmackiego, kolekcją szkła i porcelany, historycznej broni oraz ekspozycją dotyczącą dawnych właścicieli Tarnowa - książąt Sanguszków.
• Muzeum Historii Tarnowa i Regionu, funkcjonujące w dwóch renesansowych kamienicach zlokalizowanych przy północnej pierzei tarnowskiego Rynku (nr 20-21). Ekspozycja wprowadza zwiedzających w barwną i ciekawą historię miasta i regionu, przybliża charakterystyczne tarnowskie budowle, ukazuje postacie wybitnych tarnowian, odwołuje się do wielowyznaniowej przeszłości miasta.
• Muzeum Etnograficzne w Tarnowie ze stałą wystawą o kulturze i historii Romów (Cyganów) oraz ekspozycjami czasowymi dotyczącymi kultury i tradycji ludowych regionu tarnowskiego.
• Regionalne Centrum Edukacji o Pamięci powstałe w miejscu dawnej Izby Pamięci Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Odział Tarnów. Przygotowywana aktualnie ekspozycja nawiązywać będzie do dziejów garnizonu tarnowskiego i stacjonujących w nim oddziałów – 16 Pułku Piechoty i 5 Pułku Strzelców Konnych, losów miasta i regionu w czasie II wojny światowej oraz bohaterskich czynów jego mieszkańców walczących z okupantem.
• Galeria „Panorama” – zlokalizowana w zabytkowym budynku tarnowskiego dworca kolejowego, mieści wyszukiwane i gromadzone od lat przez tarnowskie Muzeum fragmenty namalowanej pod kierunkiem Jana Styki „Panoramy Siedmiogrodzkiej”.
• Muzeum Zamek w Dębnie, będący jedynym zachowanym w południowej Polsce przykładem gotyckiej architektury obronnej, prezentującym stałą ekspozycję wnętrz zamkowych.
• Muzeum Dwór w Dołędze, przedstawiający na stałej ekspozycji wnętrze typowej siedziby szlacheckiej z XIX w. o silnych tradycjach niepodległościowych, łączących się z wydarzeniami m.in. powstania styczniowego oraz II wojny światowej.
• Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach, koncentrujące się na życiu i działalności wybitnego polityka, działacza ruchu ludowego, jednego z ojców polskiej niepodległości, trzykrotnego premiera II Rzeczypospolitej.
• Muzeum Pamiątek po Janie Matejce „Koryznówka” w Nowym Wiśniczu, urządzone we wnętrzach rodzinnego domu żony artysty, w którym wielokrotnie bywał i spędzał wakacje.
• Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu – „Malowanej Wsi”, ukazująca niezwykłą urodę oryginalnego zwyczaju zdobienia domów barwnymi motywami kwiatowymi.

Łączna ilość zewidencjonowanych muzealiów przekracza sześćdziesiąt tysięcy. Zbiory o interdyscyplinarnym charakterze gromadzone są w czterech działach merytorycznych:

• największy Dział Sztuki posiada w swoich zbiorach zabytki kultury i sztuki polskiej i światowej: kolekcje malarstwa, rysunku i grafiki, rzeźby, zabytkowych wyrobów ze szkła i porcelany, metalu, a także bogaty zbiór ekslibrisów, etykiet winnych i plakatów. Wśród posiadanych eksponatów znajdują się m.in. prace tak wybitnych twórców jak: Teodor Axentowicz, Józef Chełmoński, Jacek Malczewski, Jan Matejko, Leon Wyczółkowski, czy Stanisław Wyspiański.
• Dział Historii może poszczycić się najstarszymi zabytkami rękopiśmiennymi, w tym średniowiecznymi i nowożytnymi dokumentami pergaminowymi, a także księgami miejskimi, sądowymi i cechowymi. Poza nimi gromadzone są różnego rodzaju pamiątki historyczne związane z wszelakimi przejawami życia kulturalnego, politycznego i społecznego miasta Tarnowa, głównie z wieku XIX, dwudziestolecia międzywojennego i okresu okupacji. Są to m.in. prasa, druki ulotne, afisze, korespondencja, karty pocztowe i fotografie.
• Dział Archeologii gromadzi zabytki związane z osadnictwem pradziejowym i średniowiecznym na terenie dawnego województwa tarnowskiego. Do najważniejszych kolekcji należą: materiały z osad w Gwoźdźcu (neolit); Gorzycach (epoka brązu), Pasiece Otfinowskiej (młodszy okres przedrzymski), cmentarzyska w Łętowicach (okres rzymski), osady wielokulturowej w Tarnowcu, grodziska w Zawadzie (wczesne średniowiecze) oraz z zamków w Tarnowie i Czchowie (średniowiecze).
• Dział Etnografii dysponuje bogatą kolekcją twórczości ludowej z regionu tarnowskiego, stanowiącą świadectwo tradycyjnej kultury materialnej, sztuki i obrzędowości obecnych na tym terenie grup: Krakowiaków Wschodnich i Pogórzan. Wśród eksponatów znajdują się przykłady malarstwa i rzeźby ludowej, tradycyjnego rzemiosła, ceramiki, zabytki związane z obrzędowością doroczną i rodzinną, stroje ludowe. W Dziale gromadzone są ponadto obiekty związane z życiem i kulturą Romów.

Źródło: malopolska.pl