Komora gazowa "Czerwony Domek" w Brzezince
Czerwony Domek w Oświecimiu (Bunkier nr 1) to komora gazowa uruchomiona pod koniec marca 1942 r. w domu wysiedlonej polskiej rodziny, w pobliżu będącego w budowie obozu Auschwitz II - Birkenau. Potoczna nazwa budynku wzięła się od jego nieotynkowanej, ceglanej elewacji. Czerwony Domek znajdował się na terenie Auschwitz II, a działka, na której stał, po wojnie przy tworzeniu muzeum znalazła się poza jego terytorium. Czerwony Domek to pierwsza prowizoryczna komora gazowa w obozie Auschwitz II – Birkenau, a druga biorąc pod uwagę cały obóz Auschwitz-Birkenau, gdyż wcześniej pełniła tę rolę zaadaptowana kostnica na terenie obozu głównego.
Powierzchnia obu komór gazowych w Czerwonym Domku przekraczała 80 m2 i według zeznań Rudolfa Hössa można w nich było stłoczyć około 800 osób. Początkowo mordowano w nich głównie Żydów z Sosnowca i okolicznych gett oraz chorych więźniów z obozowego szpitala, później także Żydów z innych rejonów Polski, Słowacji oraz z krajów Europy Zachodniej. Ciała zamordowanych więźniowie Sonderkommando przewozili wagonikami kolejki wąskotorowej do masowych grobów znajdujących się na skraju pobliskiego lasu, od sierpnia zaś spalali je w wykopanych tam dołach (doły spaleniskowe).
Komory gazowe w Czerwonym Domku funkcjonowały do wiosny 1943 r., kiedy naziści uruchomili większe komory gazowe wraz z krematoriami. Budynek zburzono, a teren splantowano, wybierając nawet cegły z fundamentów.
Źródło: wikipedia.pl / 70.auschwitz.org
Przed II wojną światową był to dom prywatny należący do polskiej rodziny Harmatów w Brzezince. W 1941 roku został wytypowany przez Adolfa Eichmanna na miejsce pierwszej, prowizorycznej komory gazowej w Birkenau. Uruchomiona została ona w marcu 1942 roku i funkcjonowała do wiosny 1943, kiedy to władze obozowe uruchomiły w KL Birkenau cztery nowe budynki z komorami gazowymi i piecami krematoryjnymi. Wtedy to budynek i dwa drewniane baraki rozebrano, doły spaleniskowe zasypano, a teren po nich zniwelowano.
W 1955 roku właściciele działki postawili na miejscu poprzedniego nowy budynek i zamieszkali w nim. Przy wytyczaniu obszaru muzeum działki tej nie włączono w jego skład. Spowodowało to powstanie w 2001 r. tzw. faktu prasowego – w dzienniku Le Monde znalazło się stwierdzenie, że w końcu „odnaleziono” ten budynek. Działka została wykupiona na rzecz Muzeum, dom powojenny rozebrany, a miejsce upamiętnione marmurowymi tablicami w języku polskim, hebrajskim i angielskim.
Źródło: wikipedia.pl
