Dwór w Rudzicy
54/60 z 03.03.1960, A-175/76 z 08.09.1976
Murowany, barokowy dwór, postawiony w XVII w. przez ówczesnego dziedzica Rudzicy – barona Jerzego Leopolda Skarbińskiego – chociaż jest obiektem zabytkowym otoczonym prawną ochroną, pod względem estetyki nie stanowi dużej atrakcji. Dzisiaj z dawnej posiadłości dziedziców okolicznych włości, powstałej na bazie historycznego XIV-wiecznego drewnianego dworu, pozostał piętrowy budynek, służący obecnie celom mieszkaniowym.
Obiekt jest piętrowy, murowany z kamienia i cegły, otynkowany. Pomieszczenia na parterze i piętrze oraz piwnice zwieńczone są kolebkowo. Od piwnic tych biegła niegdyś rozbudowana sieć podziemnych tuneli, z których jeden miał wyjście w okolicy kaplicy pw. św. Wendelina. W razie napadu na dwór pełniły on rolę schronienia i dawały możliwość ucieczki. Niestety obecnie są już zasypane. W piwnicach znajdowały się również lochy, w których urządzone było więzienie oraz specjalne miejsce do wymierzania batów. Ława, na której wymierzano baty, była wykonana z dębowego kloca, wyżłobiona na dorosłego mężczyznę, zaopatrzona w sześć silnych pasów. Niestety nie zachowała się ona do czasów współczesnych. Urządzenie to, które dzisiaj mogłoby stanowić niezwykle ciekawy eksponat muzealny, zostało w 1902 r. porąbane na opał z polecenia zarządcy książęcego.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Początki Rudzicy sięgają prawdopodobnie przełomu XIII i XIV w. W wyniku kolonizacji książęcej w XIII w. w Księstwie Cieszyńskim powstało kilkadziesiąt nowych wsi. Ich spis z 1305 r. wymienia również Rudzicę, jako najmłodszą z nich. Wieś została osadzona na prawie niemieckim. Nie wiadomo dokładnie, kiedy przybyli tutaj pierwsi osadnicy. Ostatnia wzmianka o kolonizacji niemieckiej w Księstwie Cieszyńskim znajduje się w spisie dziesięcin zestawionym przez biskupa wrocławskiego Jędrzeja z Tworkowa między 1312 a 1315 r., gdzie wymieniona jest także Rudzica, w której karczowano jeszcze las. Rudzica wchodziła w skład Księstwa Cieszyńskiego, dlatego też w 1327 r. została ostatecznie poddana królowi czeskiemu. Od początku swojego istnienia wieś była w małym stopniu polska, gdyż jeszcze przed 1327 r. Księstwo Cieszyńskie było powiązane luźnym stosunkiem lennym z Czechami. Osada od samego początku pozostawała własnością szlachecką. Dobra rudzickie wielokrotnie zmieniały swoich właścicieli. Byli nimi kolejno: w XV w. Jan z Rudzicy, w XVI w. rodzina Ruckich (która przyjęła nazwisko od nazwy osady) i w XVII w. Sobkowie z Kornic, a następnie Skrbeńscy, Larischowie i Ponińscy oraz Habsburgowie.
Dwór w Rudzicy istniał już prawdopodobnie ok. 1300 r. W I poł. XVII w. w jego miejscu ówczesny dziedzic Rudzicy oraz okolicznych dóbr – Landeka, Grodźca i Stonawy – baron Jerzy Leopold Skrbeński, wystawił tutaj dwór murowany, nazywany również zamkiem, który przetrwał w zasadzie niezmienionej formie do dnia dzisiejszego. Pod nim, na jego zlecenie, stworzono system specjalnych tuneli podziemnych, który miały stanowić drogę ucieczki lub schronienie, w razie napadu na dwór.
W 1802 r. Rudzica została zakupiona przez Komorę Cieszyńską i znalazła się pod zarządem księcia Albrechta Cieszyńskiego. W jego imieniu wsią zarządzali urzędnicy książęcy, którzy mieszkali w rudzickim dworze aż do I wojny światowej. W 1920 r. Rudzica, po powstaniach śląskich i plebiscycie, znalazła się w granicach Polski. Po zakończeniu wojny dobra rudzickie rozparcelowano między chłopów. Przy dworze pozostawiono tylko 100 ha ziemi. Wraz z przyległym polem nabył go Otton Kubok.
Po II wojnie światowej rudzickie dobra zostały znacjonalizowane. Początkowo w dawnym dworze zorganizowana została szkoła, która funkcjonowała tutaj do 1952 r. Następnie dwór znalazł się w zarządzie PGR-u. Przez jakiś czas znajdował się w nim ośrodek zdrowia. Obecnie pełni funkcje mieszkalne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
