Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu
A/224/08 z 21.04.2008
Mauzoleum, obecnie kaplica cmentarna, znajduje się w kompleksie cmentarzy przy ul. Smutnej, w al. Mireckiego. Wybudowano je na zamówienie H. Dietla wg projektu J. Pomianowskiego w 1912 r. Posiada znamiona rzymskiej architektury antycznego grobowca.
Mauzoleum rodziny Dietlów to jeden z najważniejszych zabytków Sosnowca, uznawany za jedno z największych dzieł architektury cmentarnej na świecie i żywy dowód świadczący o wielowyznaniowości i wielokulturowości Sosnowa. Budowla ta została wzniesiona w 1912 r. wg projektu znanego architekta – Józefa Pomian-Pomianowskiego dla uczczenia rodziny Dietlów, której zasługi dla rozwoju Sosnowca są nie do przecenienia.
Okazałe mauzoleum, wzorowane na antycznych rzymskich grobowcach, jest budowlą murowaną, wolnostojącą, usytuowaną centralnie pośrodku cmentarza. Wzniesiono go na rzucie koła z potężnych bloków kamiennych z detalem rzeźbiarskim, z tufu wulkanicznego. W krypcie kaplicy spoczęły doczesne szczątki Heinricha Dietla i jego żony Klary z domu Jacob oraz jednego z członków rodziny (pomimo iż pierwotnie było ono planowane na kilkanaście pochówków).
To bezcenne dzieło sztuki cmentarnej oraz jednocześnie świadectwo historii Sosnowca było niestety wielokrotnie dewastowane i okradane. Po wpisaniu do wojewódzkiego rejestru zabytków, co miało miejsce w 2008 r., Miasto zdecydowało się na podjęcie w nim prac renowacyjnych i remontowanych, które przywróciły mauzoleum jego dawny wygląd.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Mauzoleum Dietlów jest jednym z wielu materialnych przykładów spuścizny po Henryku Dietla, który zapisał się w historii Sosnowca nie tylko jako jego najbogatszy mieszkaniec, ale również jako mieszkaniec, który z wyjątkową starannością i gorliwości dbał o swoje miasto. Urodzony w 1839 r. Dietel przybył do Sosnowca z Saksonii wraz ze swoją małżonką w 1878 r. Dysponując ojcowskim kapitałem i już dość sporym doświadczeniem zawodowym, założył jedyną wówczas w Rosji przędzalnię wełny czesankowej, a jej korzystne ceny na skutek wojny celnej Rosji z Zachodem uczyniły go wkrótce czołową postacią miasta i regionu.
Mimo ogromu bogactwa Dietel nie zapomniał o wierze i współwyznawcach. Z własnych środków założył ewangelicką szkołę kantoratową, ufundował ogród botaniczny, łożył na wiele przedsięwzięć charytatywnych i publicznych. Dietel przyczynił się znacznie do rozwoju sosnowieckiego szkolnictwa zakładając początkową Szkołę Aleksandryjską oraz średnią Szkołę Realną. Stał się też fundatorem kościoła ewangelickiego w Sosnowcu dla całej społeczności ewangelickiej Zagłębia Dąbrowskiego. To na jego zlecenie do potrzeb sakralnych zaadaptowana została w 1886 r. hala przędzalni, następnie rozbudowana na początku XX w., uzyskując dzisiejszy kształt. Oprócz wybudowania kościoła Henryk Dietel zatroszczył się też o duszpasterza dla sosnowieckich ewangelików. W 1878 r. sprowadził do Sosnowca ks. Eugeniusza Ernesta Uthke, który został mianowany kapelanem rodziny Dietlów, a zarazem pełnił wszystkie posługi duszpasterskie dla zagłębiowskich ewangelików i był nauczycielem sosnowieckiego gimnazjum.
Heinrich Dietel był też współdarczyńcą budowy dwu (z trzech) sosnowieckich cerkwi: św. Wiery, Nadzii i Luby, dla której ufundował osiem dzwonów, z których największy ważył 1000 kg oraz św. Mikołaja Cudotwórcy, na budowę której dał 10 tys. rubli. Wsparł także hojnie budowę katolickiego kościoła pw. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu-Pogoni.
Źródło: peuk.fiiz.pl
