Cerkiew św. Jana Teologa w Supraślu

Wzniesiona z czerwonych cegieł między ro­kiem 1889 a 1890 w obrębie monasterskich budynków. Służy wier­nym (i mnichom) jako ciepła, zimowa cerkiew. Przybudowana została do ist­niejącego południowego korpusu monastycznego, łącząc się bezpo­średnio z nim, od strony jego elewacji wschodniej.

Jest to świątynia orientowana, na planie prostokąta ze strukturą trójdzielną typową dla świątyni prawosławnej. Trój­ podział wnętrza zaznaczony jest poprzez łuk tęczowy pomiędzy soleją i hieratejonem oraz poprzez potrójną arkadę wewnętrznego narthexu. Świątynia składa się więc z części wschodniej, którą tworzy trójdzielne prezbiterium („święte świętych”): hieratejonem z dwoma pastoforiami: diakoni­ konem i prothesis, części środko­ wej: naosem („święte”) oraz części zachodniej tworzącej wewnętrzny narthex, zaznaczający swoja od­ rębność przestrzenną od naosu wspomnianą arkadą.

Ponad esonarthexem ulokowany jest chór­empora, przebiegający na całej sze­ rokości świątyni. Na ten poziom wiodą drewniane schody, wykonane już w latach 90. ubiegłego wieku. Pod nimi znajduje się pomieszczenie pomocnicze. Tuż przy nich, w części zachodniej ściany, na wysokości filara północnego znajduje się nisza, służąca za miejsce zbiornika na wodę święconą.

Na zewnątrz cerkiew jest wyraźnie dwudzielna. Składa się z wyż­szego korpusu głównego i niższej trójdzielnej części prezbiterialnej. Jej część środkowa jest zamknięta trójbocznie, boczne zaś są w planie prostokątne. Asymetryczny, trójdzielny korpus główny ma w części środkowej niewielki ryzalit, ujęty w lekko zarysowane boniowaniem pilastry. Jego szczyt wychodzi ponad gzyms wieńczący i zakończony jest łukowym szczytem z trójkątną nadbudową z sześcioramiennym krzyżem prawosławnym umieszczonym na cebulastej sygnaturce. Część ta ma okna quasi­triforialne, zaś ściany sąsiednie pojedyncze i quasi­biforialne. Pojedyncze otwory okienne mają też wschodnie ściany pastoforiów oraz boczne ściany hieratejonu. Wszystkie okna zamknięte są półkoliście.

Wejścia drzwiowe do świątyni maja otwo­ry prostokątne. Część wschodnia ścian korpusu ma poniżej gzymsu charakterystyczne dla sztuki staroruskiej, fryzy arkadkowe. Na zewnątrz korpus główny jest przekryty niskim dachem dwu­ spadowym, zaś prezbiterium dachem wielopołaciowym, o geometrii dachów nieregularnej, złamanej. Wewnątrz naos świątyni przekryty jest pozorną kopułą z lunetami. Części pozostałe prezbiterium prze­krywają stropy płaskie.

Cerkiew należy do grupy obiektów o tzw. stylu retrospektywnym, charakterystycznym dla architektury końca XIXw. dla cerkwi katalo­gowych, thonowskich.

Pierwotny ikonostas nie zachował się. Później wprowadzony do świątyni ikonostas pochodził z cerkwi Św. Pantelejmona. Obecny ikonostas powstał współcześnie. Ikony do tego ikonostasu zostały na­ pisane w Studium Ikonograficznym w Bielsku Podlaskim, pod kie­runkiem ks. Leoncjusza Tofiluka.

Na początku 2017 r. zakończono w cerkwi nową polichromię.

Źródło: monaster-suprasl.pl