Dawna baza 11 dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej w Łunowie
Dawna baza 11 dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej w Łunowie w rejonie Świnoujścia to miejsce, gdzie od 1974 roku stacjonowała ważna jednostka Wojska Polskiego, która przez ponad 25 lat była częścią zintegrowanego systemu obrony powietrznej kraju. Choć dzisiaj teren bazy jest opuszczony, jego historia wciąż przyciąga miłośników wojskowości i eksploratorów.
Powstanie i struktura 70 dywizjonu rakietowego
Jednostka została sformowana 22 października 1974 roku jako 70 dywizjon ogniowy obrony powietrznej kraju. Wchodziła w skład 26 Brygady Rakietowej OPK. Była jedną z czterech nowych jednostek tego typu, których celem było wzmocnienie obrony przeciwlotniczej północno-zachodniej Polski.
Sprzętem bojowym dywizjonu był przeciwlotniczy zestaw rakietowy S-125M Newa, przejęty z transportu kolejowego 10 maja 1975 roku na stacji Trzebiatów. Dywizjon dysponował zestawami rakiet średniego zasięgu przeznaczonymi do zwalczania celów powietrznych na niskich i średnich pułapach.
Miejsce dyslokacji i zaplecze
Dyslokacja 70. dr OP znajdowała się w Łunowie – osiedlu w południowo-zachodniej części Świnoujścia, w sąsiedztwie terenów leśnych i nabrzeża Zalewu Szczecińskiego. Czasowo stany osobowe zakwaterowano w Janogrodzie. Baza w Łunowie obejmowała infrastrukturę wojskową typową dla jednostek rakietowych: stanowiska startowe, schrony techniczne, magazyny rakiet, budynki sztabowe oraz zaplecze logistyczne.
Szkolenia i działalność operacyjna
Dywizjon regularnie uczestniczył w zgrupowaniach poligonowych i ćwiczeniach, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych:
- We wrześniu 1976 roku jednostka odbyła swoje pierwsze strzelanie bojowe na poligonie w Aszułuku (ZSRR), uzyskując wysoką ocenę 4,87.
- W latach 1978 i 1979 dywizjon brał udział w ćwiczeniach w Zegrzu Pomorskim, szkoląc się w zwalczaniu celów powietrznych na małych wysokościach.
- W lipcu 1980 roku, razem z innymi dywizjonami, uczestniczył w Inspekcji Komisji Układu Warszawskiego, uzyskując ocenę 4,32.
- W maju 1986 odbyło się kolejne strzelanie, zakończone wynikiem 4,32.
Szczytowy moment aktywności jednostki przypadł na rok 1999, kiedy to 70. dr OP uczestniczył w ćwiczeniach OCELOT-99 z udziałem sił polskich, czeskich i niemieckich. Strzelanie przeprowadzone na poligonie zakończyło się najwyższą możliwą oceną – 5,00.
Dowódcy jednostki
W ciągu ponad 25 lat istnienia dywizjonem dowodzili:
- Mjr dypl. Andrzej Dąbrowski (1974–1979)
- Płk dypl. Roman Tumialis (1979–1982)
- Ppłk Eugeniusz Suchłabowicz (1982–1989)
- Ppłk Józef Gacek (1989–1996)
- Mjr mgr inż. Jerzy Kopeć (1999)
Rozformowanie i obecny stan terenu
W listopadzie 2000 roku, w ramach redukcji i restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP, dywizjon został oficjalnie rozformowany. Teren dawnej bazy rakietowej stopniowo popadał w zapomnienie. Część obiektów została rozebrana lub zdewastowana, inne pozostają opuszczone. Niektóre elementy infrastruktury można dziś rozpoznać w terenie – są to pozostałości po stanowiskach rakietowych, drogi techniczne i fundamenty budynków.
Znaczenie historyczne
Dawna baza 70 dywizjonu rakietowego OP w Łunowie to cenny ślad epoki zimnej wojny i militarnego potencjału PRL. Przez ćwierć wieku jednostka była elementem tarczy obronnej, chroniącej wybrzeże Bałtyku przed ewentualnym atakiem z powietrza. Dziś jej historia przyciąga badaczy dziejów wojskowości, pasjonatów fortyfikacji i miłośników eksploracji terenów postwojskowych.
Podsumowanie
Baza 70. dr OP w Łunowie to jedno z tych miejsc, które przypominają o militarnej przeszłości Świnoujścia. Choć nieczynna od ponad dwóch dekad, jej historia pokazuje znaczenie, jakie miały jednostki rakietowe w strukturze obronnej Polski Ludowej. To cichy świadek zimnowojennych napięć, którego historia wciąż zasługuje na pamięć i dokumentację.
