Bateria Goeben
Bateria Goeben to jeden z najciekawszych obiektów militarnych na Pomorzu Zachodnim. Wybudowana przez Niemców w latach 1938–1939 na wyspie Wolin, miała za zadanie bronić Zatoki Pomorskiej i portu w Świnoujściu przed wrogimi okrętami wojennymi. Dziś jej najlepiej zachowanym elementem jest monumentalna wieża kierowania ogniem, którą można podziwiać z zewnątrz, gdyż została zaadaptowana na dostrzęgalnię przewciwpożarową.
Historia budowy i przeznaczenia
Decyzję o budowie baterii podjęto w 1935 roku. Władze III Rzeszy planowały stworzenie potężnej pozycji obronnej, zdolnej do prowadzenia ognia przeciw pancernikom przeciwnika z dużej odległości. Kompleks składał się z dwóch głównych części – wieży dowodzenia oraz stanowisk artyleryjskich. Załogę obiektu stanowiło ok. 250 żołnierzy Kriegsmarine.
Uzbrojenie i możliwości bojowe
Główne uzbrojenie baterii stanowiły trzy potężne armaty kal. 283 mm (28 cm SK L/45 in Kustenlafette C/37), które były w stanie razić cele oddalone nawet o 36 kilometrów. Ich stanowiska ulokowano w lesie około 2,5 km od brzegu, co utrudniało lokalizację przez nieprzyjaciela. Armaty te oddały jedynie próbne strzały, po czym w 1942 roku zostały zdemontowane i przetransportowane do Norwegii, gdzie służyły w baterii Husen koło Trondheim.
Wieża dowodzenia – „dzwon” baterii Goeben
Najbardziej rozpoznawalnym elementem kompleksu jest ośmiokondygnacyjna wieża kierowania ogniem. Jej charakterystyczna, dzwonowata bryła przypomina latarnię morską. Wysoka na 18 metrów budowla stanowiła samodzielny punkt obserwacyjno-dowódczy. Na jej szczycie znajdował się potężny dalmierz optyczny o bazie 12 metrów, pozwalający na obserwację nawet do 50 km.
Wieża była w pełni autonomiczna – posiadała własną maszynownię, systemy wentylacyjne, zaplecze techniczne oraz pomieszczenia dla załogi.
Układ kompleksu i infrastruktura
Kompleks Baterii Goeben rozciągał się na dużym obszarze i obejmował m.in.:
- trzy schrony koszarowo-bojowe,
- schrony amunicyjne,
- rampę kolejową,
- warsztat kolejki wąskotorowej,
- maszynownię,
- wartownię,
- wiatę maskującą,
- torowisko kolejki wąskotorowej łączące wszystkie obiekty.
Rozproszony układ obiektów zwiększał odporność kompleksu na atak. Tory kolejki służyły do transportu amunicji i zaopatrzenia, a ich konstrukcja sięga przełomu XIX i XX wieku.
Losy powojenne i obecny stan
Po zakończeniu wojny bateria była krótko użytkowana przez wojsko polskie i radzieckie. Następnie większość obiektów została opuszczona. W 2001 roku rozpoczęto remont wieży dowodzenia, a w 2003 nadbudowano na jej szczycie ażurową konstrukcję, mieszczącą punkt obserwacji przeciwpożarowej.
Obecnie wieża, nazywana potocznie „dzwonem”, pełni funkcję edukacyjno-turystyczną i jest częścią Szlaku Fortyfikacyjnego Twierdzy Świnoujście.
Dlaczego warto odwiedzić baterię Goeben?
Bateria Goeben to jedno z nielicznych tak dobrze zachowanych dzieł niemieckiej inżynierii wojskowej z okresu II wojny światowej. Fascynuje nie tylko rozmiarem i zaawansowaniem technologicznym, ale także ciekawą historią i malowniczym położeniem wśród nadmorskich lasów. To obowiązkowy punkt dla miłośników militariów, historii oraz turystyki fortecznej.
