Bateria Vineta

Bateria Vineta, znana dziś jako Podziemne Miasto na Wyspie Wolin, to jedna z najciekawszych atrakcji militarnych w Polsce. Położona w Świnoujściu, stanowi unikalny kompleks żelbetowych schronów, który przez dziesięciolecia skrywał tajemnice zarówno niemieckiego Wehrmachtu, jak i Ludowego Wojska Polskiego. Dziś obiekt jest udostępniony do zwiedzania i przyciąga miłośników historii, fortyfikacji i turystyki militarnej z całego kraju.

Początki budowy i okres II wojny światowej

Historia Baterii Vineta sięga roku 1935, kiedy to niemieckie dowództwo Kriegsmarine podjęło decyzję o wzmocnieniu obrony portu wojennego w ówczesnym Swinemünde (dzisiejsze Świnoujście). Budowa kompleksu rozpoczęła się w 1936 roku i trwała trzy lata. Do 1939 roku powstało siedem potężnych schronów – bojowych i pomocniczych – usytuowanych w strategicznych punktach na wydmach wyspy Wolin.

Rys. Plan baterii Vineta.

Najważniejsze elementy kompleksu to cztery koszarowo-bojowe schrony artyleryjskie („Anton”, „Cäsar”, „Dora”, „Emil”), każdy z własnym stanowiskiem armaty kalibru 15 cm SK C/28 o zasięgu do 20 km. Dwukondygnacyjny schron dowodzenia wyposażono w pancerną kopułę obserwacyjną oraz zaawansowaną optykę i dalmierze artyleryjskie. W okresie wojny baterię wyposażono również w radar artyleryjski FuMo 214 Wurzburg-Riese.

W 1945 roku obiekt wspierał ogniem jednostki broniące niemieckiej linii w rejonie Dziwnowa, a przed opuszczeniem go przez Niemców część uzbrojenia została zdemontowana lub wysadzona.

Zimna wojna i przejęcie przez Wojsko Polskie

Po wojnie Bateria Vineta została przejęta przez Armię Czerwoną, a następnie przekazana Wojsku Polskiemu. Początkowo nie było pomysłu na jej zagospodarowanie. Dopiero w latach 50. XX wieku, w związku ze zmianami w doktrynie wojennej Układu Warszawskiego, rozpoczęto modernizację obiektu z przeznaczeniem na zapasowe stanowisko dowodzenia.

W latach 60. kompleks przeszedł gruntowną przebudowę – pięć schronów połączono ponad kilometrem podziemnych tuneli. Powstało tzw. Podziemne Miasto, wyposażone w agregaty prądotwórcze, centrale telefoniczne, ambulatorium, kasyno oficerskie, Radiowe Centrum Odbiorcze oraz schron obrony przeciwchemicznej.

W okresie PRL obiekt pełnił różne role militarne: od stanowiska dowodzenia Frontu Nadmorskiego po bazę Marynarki Wojennej i 8. Flotylli Obrony Wybrzeża. Uchodził za jeden z najbardziej tajnych kompleksów wojskowych w Polsce, a ćwiczenia wojskowe w jego obrębie nadzorował m.in. gen. Wojciech Jaruzelski.

Bateria Vineta jako atrakcja turystyczna

W 2013 roku, dzięki zaangażowaniu pasjonatów z Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu, dawna jednostka wojskowa JW 8646 została przekazana w ręce cywilne. Po kilku miesiącach przygotowań otwarto dla zwiedzających Podziemne Miasto na Wyspie Wolin, udostępniając m.in. schron maszynowni, schron dowodzenia oraz obiekty zaaranżowane w klimacie II wojny światowej i czasów PRL.

Zwiedzający mogą zobaczyć z bliska:

• schrony bojowe i koszarowe,
• podziemne korytarze i stanowiska dowodzenia,
• zrekonstruowane wyposażenie wojskowe,
• mapy, urządzenia łączności, archiwalne plany ataku na Skandynawię.

Cały kompleks rozwijany jest dzięki prywatnym środkom i pracy pasjonatów. Nieustannie dodawane są nowe ekspozycje, a oprowadzanie po obiekcie prowadzą przewodnicy w wojskowych mundurach, tworząc wyjątkową atmosferę historycznego realizmu.

Dlaczego warto odwiedzić Baterię Vineta?

Bateria Vineta to nie tylko militarna ciekawostka, ale również ważne miejsce na mapie polskiej historii XX wieku. To przykład przekształcenia niemieckiego obiektu wojennego w tajną bazę Układu Warszawskiego, której znaczenie było niegdyś ukrywane przed opinią publiczną. Dziś każdy może przejść korytarzami, którymi niegdyś chodzili generałowie i oficerowie dowodzący siłami na Bałtyku.

Dla pasjonatów historii, miłośników fortyfikacji oraz rodzin z dziećmi to fascynujące doświadczenie – zwłaszcza że wiele obiektów zachowało się w oryginalnym stanie, a prezentowane w nich wystawy są stale wzbogacane.