Twirdza Zamość - Nadszaniec Bastionu VII w Zamościu

Najpotężniejszym z siedmiu zamojskich bastionów był bastion VII broniący miasta od wschodu, gdzie warunki do przeprowadzenia szturmu twierdzy były najlepsze. Od powstania Zamościa był on kilkakrotnie modernizowany, ale największe zmiany nastąpiły w XIX stuleciu. Około 1810 roku w szyi bastionu powstał ziemny nadszaniec, a w latach 20. XIX wieku. w jego miejscu wzniesiono nowy, murowany, stojący do dzisiaj. W tym okresie powstały też galerie strzeleckie. Były to długie korytarze, prowadzące wzdłuż zewnętrznych murów bastionów, łączących je kurtyn i nadszańców z charakterystycznymi pionowymi otworami strzeleckimi.
Podczas likwidacji twierdzy bastion VII spotkał ten sam los, co pozostałe fortyfikacje – został zburzony. Dopiero w latach 80. XX wieku odkopano ukryte w ziemi pozostałości murów i zrekonstruowano część z nich, w tym bastion VII i fragment kurtyny łączącej go z bastionem VI.

Nadszaniec bastionu VII wybudowano w latach 1825-1830. Ta dwukondygnacyjna budowla znakomicie wzmacniała siłę ognia bastionu. Ostrzał artyleryjski i z broni ręcznej prowadzono ze strzelnic na obu kondygnacjach i z nasypu ziemnego przykrywającego budowlę. Elewacja nadszańca od strony przedpola została półkoliście wygięta tak, by ogień koncentrować na dotychczas najsłabiej bronionej części przedpola, będącej na osi bastionu. Gmach szczelnie wypełniał szyję bastionu, co uniemożliwiało napastnikom dostanie się do Zamościa, nawet w przypadku zdobycia bastionu. Od plateau bastionu dostępu do nadszańca broniła dodatkowo fosa z dwoma kazamatami flankującymi i podnoszonym mostem.
Nadszaniec jest ciekawym przykładem architektury fortecznej. Kamienne arkady, boniowane narożniki, rzygacze, obramienia okien i portale wzbogacają ceglane elewacje gmachu. Nadszaniec, tak jak wszystkie budowle forteczne wzniesione w tym okresie, jest dziełem Korpusu Inżynierów Wojskowych, dowodzonego przez Jana Malletskiego, a jego „budową kierowali Engbricht kapitan i Rossmann porucznik”, jak głosi napis na gzymsie nad „Celą Łukasińskiego”.

Źródło: nadszaniec.zamosc.pl