Kościół pw. Świętego Krzyża w Żywcu

Kościół pw. św. Krzyża jest świątynią filialną rzymskokatolickiej parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, która położona jest na terenie metropolii krakowskiej, w diecezji bielsko-żywieckiej, w dekanacie żywieckim.

Najstarsza świątynia na terenie Żywca została zbudowana pod koniec XIV w. w stylu gotyckim, ale podobnie jak w przypadku kościoła parafialnego pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, jej wystrój wnętrz zmieniono na styl barokowy. Kościół jest zbudowany z kamienia i otynkowany.

Wnętrze nawy nakryte jest sklepieniami kolebkowymi, a spadzisty dach pokryty jest gontem (wymieniony w 1992 r.). W ołtarzu głównym znajduje się wczesnobarokowy drewniany krucyfiks. Po bokach umieszczono nieco nowsze posągi Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty oraz Marii Magdaleny. W kościele znajduje się również kilka ołtarzy bocznych. Na zewnątrz, przy absydzie, znajduje się Kalwaria z Ukrzyżowanym Chrystusem i łotrami po dwóch jego stronach. Są to barokowe rzeźby drewniane, polichromowane, o wysokości: Chrystus – 190 cm, rzeźby z łotrami – 175 cm. Znajdująca się pośrodku rzeźba przedstawia Chrystusa wiszącego na krzyżu. Obie ręce i nogi są przybite gwoździami do krzyża. Ciało przedstawione jest frontalnie, wyprostowane, z nogami lekko ugiętymi w kolanach. Głowa pochylona jest na ramię, natomiast ręce są uniesione skosem w górę. Stopy założone jedna na drugą są przybite jednym gwoździem. Głowę Chrystusa wieńczy cierniowa korona, lędźwie przykrywa przepaska związana na prawym biodrze. Na ciele Chrystusa widnieją rany od gwoździ, którymi przybito Go do krzyża i rana zadana włócznią w lewym boku. Posagi łotrów wykonał w 1710 r. przebywający w tym czasie w Milówce Franciszek Woszczycki z Andrychowa. Nie jest natomiast wiadomo, kto jest autorem powstałej wcześniej rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego. Fundatorem posągów z łotrami wykonanych przez Woszczyckiego był Jan Gałuszkowic, mieszczanin żywiecki, który wyłożył na ten cel 50 zł polskich.

Z dawnego wyposażenia świątyni zachowało się wiele cennych przykładów sztuki gotyckiej, m.in. Zdjęcie z Krzyża, św. Anna Samotrzecia i niedawno odkryty pod przemalówkami piękny przykład gotyckiego malarstwa – Madonna tronująca, tzw. Madonna z Poziomkami. Obecnie te cenne dzieła sztuki można obejrzeć w Muzeum Miejskim w Żywcu.

Obok kościoła istniał niegdyś cmentarz, gdzie zostały pochowane osoby skazane przez sąd miejski na karę śmierci. Na ich grobach umieszczono kamienne krzyże, lecz do dzisiaj zachował się tylko jeden z nich. Warto tutaj także zwrócić uwagę na fakt, iż obok kościoła wykonywano niegdyś wyroki śmierci.

Źródło: peuk.fiiz.pl