Kościół pw. Świętej Trójcy w Będzinie

Parafia pw. św. Trójcy sięga swoimi początkami XIII w., choć analizy wezwania kościoła parafialnego poprzez analogie z innymi parafiami w Polsce mogłyby sugerować znacznie starszy – już XI–XII-wieczny rodowód parafii. Przypuszcza się, że pierwsza parafia mogła zostać zniszczona podczas najazdu tatarskiego w poł. XIII w., po którym kościół najprawdopodobniej odbudowano jako drewniany. Są to jednak przypuszczenia, jako że pierwsza historyczna pisemna wzmianka o kościele i parafii pochodzi z 1308 r. Mała świątynia pełniła wówczas jednocześnie funkcje świątyni parafialnej i kaplicy zamkowej. Od samego początku istniał przy niej cmentarz grzebalny.

Murowany kościół został zbudowany na rozkaz Kazimierza Wielkiego w 1363 r. Kościół był prostokątny, jednonawowy, w stylu gotyckim. Miał czworograniastą, basztową wieżę, która służyła także jako strażnica. W ciągu następnych wieków kościół rozbudowano.

Ok. 1560 r. arianie z Ogrodzieńca, wspierani przez tamtejszego kasztelana, magnata Jana Firleja, również arianina, korzystając z pomocy miejscowych współwyznawców napadli na kościół, zabili plebana i zamienili świątynię w zbór. Likwidacja parafii rzymskokatolickiej zmusiła wówczas katolików do uczęszczania do odległego o kilka kilometrów nieistniejącego już dzisiaj kościoła pw. św. Stanisława w Czeladzi. Przyczyniła się ponadto do wzniesienia poza murami miasta kościółka pw. Tomasza Becketa z Canterbury.

Oddanie świątyni katolikom stało się możliwe dopiero po interwencji królewskiej. Stan kościoła był bardzo zły – świątynia była tak zdewastowana, że jej odbudowa trwała aż do 1601 r.

Pół wieku względnego spokoju w historii parafii pw. św. Trójcy przerwał najazd Szwedów. W czasie potopu szwedzkiego w 1655 r. kościół wraz zamkiem i miastem został spalony. Po wojnie, w 1660 r. nastąpiła jego kolejna już odbudowa, tym razem w stylu barokowym. W tym czasie obniżono również wieżę z powodu osłabienia murów i dodano jej barokowy hełm. Pod koniec XVIII w. od strony północnej z fundacji rodziny Mieroszewskich dobudowano  kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej.

W 1888 r. od strony południowej wybudowana została druga kaplica poświęcona Sercu Jezusowemu. Stara kaplica Matki Bożej została jednocześnie przebudowana na wzór nowej. Przedłużono prezbiterium i dobudowano od strony południowej babiniec. Wnętrze kościoła pozostało w stylu barokowym.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Ciekawostką  związaną z kościołem pw. św. Trójcy jest ważne wydarzenie, które nastąpiło w 1589 r., kiedy świątynię odwiedził kardynał Hipolit Adobrandi, późniejszy papież Klemens VII.

Inną ciekawostką jest fakt nadania wezwania Tomasza z Canterbury nowemu kościołowi wzniesionemu w Będzinie po zagarnięciu świątyni pw. św. Trójcy przez arian. Wezwanie to nie było bowiem przypadkowe – nadano je na pamiątkę miejscowego plebana, który – broniąc kościół przed arianami – zginął z rąk najeźdźców pod wodzą Jana Firleja. Historia Tomasza Becketa, arcybiskupa Canterbury i kanclerza Anglii, była podobna – został on bowiem zamordowany na zlecenie króla Henryka II, którego manipulacjom się opierał. Warto dodać, iż morderstwa dokonano w kanterberyjskiej katedrze, która stała się odtąd miejscem kultu i celem pielgrzymek.

Źródło: peuk.fiiz.pl