P.O. "Łagiewniki" - 16. Schron bojowy nr 13

Schron bojowy nr 13 to jeden z najciekawszych obiektów obronnych Górnego Śląska, wchodzący na etapie budowlanym w skład punktu oporu „Godula”, jednakj w późniejszym czasie prawdopodobnie przynależący do P.O. "Łagiewniki". Wybudowany w 1937 roku, miał pełnić funkcję wspierającą w systemie umocnień na północnych obrzeżach dawnej huty „Zygmunt” (wcześniej „Hubertus”), przy granicznej rzece Bytomce. Jego zadaniem była osłona ważnego przemysłowego zaplecza militarnego. Schron zaprojektowano w klasie odporności D, typowej dla ciężkich obiektów bojowych tego okresu. Schron znajduje się na styku dwóch sąsiednich punktów oporu i w opracowaniach dotyczących tej tematyki, bywa przypisywany zarówno do P.O "Godula" jak i do P.O. "Łagiewniki".

Nietypowe rozwiązania architektoniczne

Na tle innych umocnień OWŚ, schron wyróżnia się nietypowym wejściem. Zamiast tradycyjnych drzwi prowadzących bezpośrednio do wnętrza, zastosowano podziemną poternę – korytarz o długości 15 m, przebiegający pod nasypem kolejki wąskotorowej. W kolejnych latach, już po wojnie, poterna została wydłużona o dodatkowe 35 m pod kątem do osi pierwotnej, w ramach adaptacji obiektu na potrzeby Obrony Cywilnej pobliskiej huty. W poternie umieszczono strzelnice dla rkm-ów, zapewniające ochronę wejścia.

Uzbrojenie i wyposażenie

Obiekt wyposażony był w 3 ciężkie karabiny maszynowe wz. 30, karabin przeciwpancerny wz. 35 „UR” oraz ręczny karabin maszynowy. Posiadał kopułę bojową model 1938 z systemem kilku strzelnic obronnych, warstwowe pancerze z 1937 roku oraz zaplanowane, lecz niezachowane drzwi gazoszczelne i pancerne. Wentylację zapewniał główny wentylator mechaniczny oraz dwa ręczne wentylatory usuwające gazy prochowe. Załogę w pełnym składzie stanowiło około 17 żołnierzy.

Losy obiektu podczas wojny i po niej

Choć istnieją niemieckie relacje mówiące o zdobyciu schronu przez Freikorps 1 września 1939 r., brak dowodów na realne walki wewnątrz poterny sugeruje, że obiekt mógł pozostać niezdobyty. Relacje o użyciu granatów i broni maszynowej nie znajdują potwierdzenia w stanie zachowania schronu. Po wojnie schron został częściowo rozebrany i przystosowany do celów OPL. Większość wyposażenia zdemontowano, a to, co pozostało, padło łupem złomiarzy.

Schron dziś – relikt wśród zarośli

Obecnie schron bojowy nr 13 jest mocno zarośnięty i nie posiada oryginalnego wyposażenia. Znajduje się w rejonie ul. Szyby Rycerskie w Rudzie Śląskiej, w miejscu, gdzie kiedyś istniała huta „Zygmunt”. Obiekt jest pod opieką Stowarzyszenia "Pro Fortalicium" i znajduje się w trakcie prac renowacyjnych, które mają na celu zachowanie jego unikalnych cech, takich jak nietypowe wejście i pierwotna kopuła bojowa.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu bojowego nr 13 punktu oporu "Łagiewniki".

Źródło: fortyfikacja.pl