Demianowska Jaskinia Wolności

Z pewnością jedna z najpiękniejszych słowackich jaskiń. Jej wnętrze kojarzy się nieodparcie z wnętrzami pałaców w stylu rokokowym. Fantastyczna ornamentyka wielobarwnej szaty naciekowej jest wprost oszołamiająco zróżnicowana.
Po odkryciu Demianowskiej Jaskini Wolności i wybudowaniu drogi przez Demianowską Dolinę licznie zaczęli przybywać turyści. Dziś dolina jest największym ośrodkiem turystyki w północnej części Niżnych Tatr. Najliczniej odwiedzanymi miejscowościami są Demianowska Dolina, która powstała z połączenia trzech wsi oraz Jasna.

Jaskinia powstała w wyniku rozpuszczania środkowotriasowych wapieni budujących płaszczowinę kriżniańską przez wody potoku Demianowskiego i jego dopływów. Korytarze tej najbardziej zróżnicowanej spośród Jaskiń Demianowskich rozwinięte są wzdłuż szczelin tektonicznych. Jaskinia ma charakter piętrowy, korytarze biegną na sześciu poziomach, a procesy zawaliskowe przemodelowały niektóre partie jaskini, m.in. Komorę Wielką, Salę Różową i Komorę Piekielną. Piętra jaskini łączą stromo opadające w stronę dzisiejszego wejścia korytarze.
Przez jaskinię przepływa podziemny potok Demianowski, którego źródła znajdują się w masywie Dumbiera w granitowym grzbiecie Niżnych Tatr. Na skrasowiałych Łączkach (Lúčky) potok ginie w ponorze pod powierzchnią ziemi, a wypływa przez jaskinię Vyvieranie położoną na północ od Demianowskej Jaskini Wolności.

Na krajobraz jaskini składają się: podziemna rzeka, liczne jeziorka (największe Wielkie Jezioro ma 52 m długości, od 5 do 12 m szerokości i ponad 7 m głębokości) oraz niezwykle bogata i zróżnicowana szata naciekowa wypełniająca sale i korytarze: oryginalne kalcytowe lilie wodne (kształtem naśladujące te rośliny), nacieki gąbczaste, kaskady i polewy, sferoliotyczne (kuliste) stalaktyty, stalagnaty, pizolity (perły jaskiniowe) oraz wiele innych. Formy naciekowe są białe lub zabarwione na kolor żółty, różowy, czerwony i fioletowy przez związki żelaza i manganu.
Magię form, barw i kształtów oddają nazwy sal: Różowa, Skarbiec, Cudowne, Winnica, Korytarz Czarodziejski, jeziorek: Szmaragdowe, Złote, Czarodziejskie, Koralowe, Perłowe i Liliowe oraz oddziałujące na wyobraźnię nazwy nacieków: "Drzewo Życia", "Rokokowe Lalki", "Różowa Waza" czy "Lilie Wodne".

Te podziemne cuda można oglądać, wędrując krótszą Tradycyjną Trasą Okrężną (1150 m długości, różnica poziomów 86 m, po drodze 913 schodów) lub dłuższą, ponaddwukilometrową Wielką (Ekskluzywną) Trasą Okrężną, do której włączono Komorę Wielką - największą komorę wśród udostępnionych do zwiedzania na Słowacji - oraz Salę Różową i Galerię Královą.
Na obydwu trasach przewodnik opowiada o genezie jaskini, pochodzeniu szaty naciekowej, opisuje najpiękniejsze jej przykłady i objaśnia historię odkrycia Demianowskiej Jaskini Wolności.
W 1999 r. otwarto ścieżkę edukacyjną na trasie z parkingu do wejścia. W kilku charakterystycznych miejscach ustawione są tablice informujące o podstawowych zjawiskach krasowych, hydrologii krasu, jaskiniach Słowacji (tak udostępnionych do zwiedzania), odkryciu i udostępnieniu Demianowskiej Jaskini Wolności.

W Korytarzu Niedźwiedzim znaleziono kości niedźwiedzia jaskiniowego, niegdyś licznie zamieszkującego Europę, a który wyginął prawdopodobnie około 28 tys. lat temu. Obecnie żyje tu rzadki bezkręgowiec należący do pajęczaków Eukoenenia spelaea. Jest to jedno z najdalej wysuniętych na północ stanowisk tego gatunku, dzięki czemu Jaskinie Demianowskie zaliczone się do biospeleologicznych systemów o znaczeniu europejskim. Występują tu również inne bezkręgowce, m.in. endemiczny wieloszczet Allorhiscosoma sphinx, obunóg Synurella intermedia i Niphargus tatrensis (występujący także w polskich jaskiniach studniczek tatrzański).