Jaskinia Staniszowska
Tajemniczy świat Jaskiń Staniszowskich to sześć i pół kilometra korytarzy, sal, studni, kominów, zacisków, przekopanych przejść i syfonów zalanych wodą. Przez stulecia były one przedmiotem zainteresowania myśliwych, pasterzy, zbiegów, zbójników, poszukiwaczy skarbów i przygód. Widniejące na ścianach podpisy osób wykształconych, szturowskich poetów, ale i zwykłych ludzi, są dowodem, że mroczny podziemny świat przyciągał od zawsze. Wielkość odkrytych do tej pory przestrzeni nie jest ostateczna. Nadzieja na nowe odkrycia skłania współczesnych grotołazów do rozbierania zawałów, rozszerzania szczelin, przeszukiwania kominów, przekopywania zasypanych piaskiem korytarzy, pokonywania wodnych przeszkód.
| INFORMACJE PRAKTYCZNE | |
| Czas zwiedzania: | 45-60 min. |
| Temperatura powietrza: | 5,7°C |
| Długość korytarzy jaskini: | 871 m |
| Długość ścieżki turystycznej: | 410 m |
| Głębokość: | 28 m |
| Wysokość otworu: | ok. 820 m n.p.m. |
| Sposób zwiedzania: | pieszo z przewodnikiem |
| Dostępność: |
|
| Trudności w zwiedzaniu: |
|
| Oświetlenie: | brak, wszyscy zwiedzający otrzymują od przewodnika latarki-czołówki |
| Zalecany ubiór: | wygodne, solidne obuwie i ciepła odzież |
| Uwagi: | brak |
Pierwsza pisemna wzmianka o jaskiniach Doliny Jańskiej pochodzi z XVIII wieku. Według legendy w 1849 roku skryto w nich skarby koronacyjne królów węgierskich. Pod koniec XIX w. R. Uram-Podtatranský opisał Jaskinię Sokolą (Sokolová jaskyňa), w której znaleziono zmumifikowane szczątki wołocha. Pierwszy naukowy artykuł opisujący Jaskinię Staniszowską opublikował w 1904 r. przyrodnik Tivadar Kormoš. W 1939 r. dokonano pierwszego wejścia do 80-metrowej studni w masywie Ohništi (Ohnište), a w 1954 r. S. Šrol odkrył rozległą Komorę Złomisk (Jaskyňa złomisk). Z odkryciem w masywie Krakovej Holi najgłębszego systemu jaskiniowego Słowacji wiąże się nazwisko P. Hipmana.
Nadina studzienka jest to wywierzysko odprowadzające wodę z dotychczas nieznanej jaskini. Ma ono średnią wydajność 10 litrów na sekundę. Badania przeprowadzone w pobliskiej Novej Stanišovskiej Jaskini nie wyjaśniły pochodzenia wód wypływających w tym wywierzysku. Podczas topnienia śniegu jego wydajność wzrasta, a woda zaczyna wypływać także z pobliskiego okresowego wywierzyska, które grotołazi usiłowali przekopać, aby wejść do położonej za nim, nieznanej jaskini. W Jańskiej Dolinie jest obecnie znanych 16 wywierzysk połączonych z jaskiniami.
Słowackie góry i doliny były domem dla tysięcy żołnierzy amerykańskich i powstańców - zapewniały im niezbędne schronienie przed okupantem niemieckim. Na terenach tych powstańcy budowali bunkry w zboczach wzgórz, kilometry płytkich okopów. Tereny te to prawdopodobnie setki a może tysiące grobów poległych bojowników. Wiele z nich często nie ma swojego grobu?
Szczególne walki na tych terenach toczyły się w październiku 1944 roku podczas Słowackiego Powstania Narodowego, kiedy to oddali życie zwykli ludzie, którzy nie byli obojętni na los swego narodu.
