Pododcinek "Wyry" - 2. Schron bojowy (Sowiniec)

Schron bojowy „Sowiniec”, zlokalizowany w miejscowości Gostyń (gmina Wyry) przy ul. Tęczowej, to jeden z najciekawszych obiektów obronnych Obszaru Warownego „Śląsk”. Powstał jako najbardziej wysunięta na południe fortyfikacja punktu oporu „Wyry”, a dziś funkcjonuje jako izba muzealna "Schron Sowiniec" prowadzona przez Stowarzyszenie „Pro Fortalicium”.

Kontekst strategiczny i decyzja o budowie

Po zajęciu Czechosłowacji przez Niemców w marcu 1939 roku zmieniła się ocena zagrożenia dla południowych rubieży Górnego Śląska. W efekcie wiosną 1939 roku podjęto decyzję o rozbudowie umocnień również w rejonie Mikołowa. Nowy projekt, zaakceptowany dopiero w maju, objął m.in. teren dzisiejszej Gostyni, gdzie rozpoczęto budowę schronu „Sowiniec”.

Budowę nadzorowało Kierownictwo Robót nr 17 pod dowództwem mjr. Roberta Neumana. Prace wykonywali żołnierze, saperzy oraz członkowie Junackich Hufców Pracy i miejscowa ludność.

Budowa i uzbrojenie schronu „Sowiniec”

Schron rozpoczęto wznosić w połowie sierpnia 1939 roku, jednak na dzień wybuchu wojny 1 września nie był gotowy do walki – wciąż znajdował się w szalunku, który zdjęto dopiero w listopadzie. Obiekt zaprojektowano w klasie odporności „C” (odporność na liczne trafienia pociskami kal. 155 mm), co wyróżnia go spośród innych schronów tego odcinka, najczęściej wykonanych w klasie „D”.

Schron wyposażono w:

• dwa ciężkie karabiny maszynowe 7,92 mm wz. 30 „Browning” (dwie strzelnice),
• ręczny karabin maszynowy 7,92 mm wz. 28 „Browning” (strzelnica obrony wejścia),
• strzelnicę broni ręcznej pełniącą też rolę wyjścia ewakuacyjnego,
• dwie wyrzutnie ładunków oświetlających,
• zrzutnie granatów,
• sześć izb (w tym dwie bojowe),
• instalację filtrowentylacyjną z napędem ręcznym.

Schron był częściowo gazoszczelny, co podkreśla jego wysoki standard techniczny jak na warunki czasu budowy.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu bojowego "Sowiniec" pododcinka "Wyry".

Obsada i działania bojowe

Załogę obiektu miała stanowić kilkuosobowa grupa z 2. kompanii specjalnej ckm-ów samodzielnego batalionu fortecznego „Mikołów” dowodzonego przez mjr. Stanisława Amona. Była to jednostka przeznaczona do obsadzania nowo wybudowanych umocnień, utworzona z kadr i sprzętu doświadczonych batalionów Korpusu Ochrony Pogranicza.

Dziś – muzeum i świadectwo historii

Po latach zapomnienia, schron „Sowiniec” został objęty opieką przez Stowarzyszenie na rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium”, które urządziło w nim izbę muzealną "Schron Sowiniec". Obiekt wpisano do rejestru zabytków w 2021 roku. Zwiedzanie możliwe jest od maja do października – w drugą i czwartą niedzielę każdego miesiąca.

Źródło: peuk.fiiz.pl / profort.org.pl