Kamienica przy ulicy Krakowskie Przedmieście 49 w Lublinie
A/1059 z 7.02.1992
Kamienica została zbudowana na planie prostokąta. Jest czteropiętrowym budynkiem. Na osi elewacji od strony północnej jest prostokątny ryzalit mieszczący klatkę schodową, który został połączony konstrukcyjnie z przylegającymi do niego prostopadle oficynami.
Elewacja frontowa jest dziewięcioosiowa, przy czym oś skrajna i środkowa są szersze od pozostałych. Na osiach skrajnych od pierwszego do trzeciego piętra znajdują się wykusze oraz mały wykusz na pierwszym piętrze na wejściem głównym. Poziomo elewację dzieli balkon rozciągnięty na trzy osie z każdej strony środkowego wykusza z balustradą murowaną z tralkami. Nad trzecim piętrem przez całą elewację biegnie gzyms wieńczący. Na parterze znajdują się pomieszczenia sklepowe z szerokimi prostokątnymi oknami wystawowymi. W pozostałych kondygnacjach okna są w prostokątnych obramieniach z wyjątkiem półkoliście zamkniętego, wąskiego okna w środkowym wykuszu oraz półkolistych oknach balkonowych na czwartym piętrze. Okna te wychodzą na tarasy z murowaną, tralkową balustradą oraz umieszczone są nad skrajnymi wykuszami. Ponad nimi w linii dachu znajduje się w poddaszu okienko w kształcie elipsy, o dłuższej osi pionowej. Na drugim piętrze w osiach pomiędzy wykuszami znajdują się półkoliste balkony z prostą metalową balustradą. Z kolei na trzecim piętrze w osi centralnej mieści się balkon na konsolkach z metalową balustradą rozciągniętą między narożnymi słupkami murowanymi. W trzeciej i siódmej osi elewacji znajdują się małe prostokątne balkony z balustradami środkowego wykusza. Są profilowane w płytkie prostokątne lizeny oraz posiadają jedno okno elipsoidalne. Pomiędzy otworami pierwszego piętra mieszczą się w tynku wypukłe pseudopilastry ciągnące się od górnej części pierwszego, aż do trzeciego piętra. Każdy pseudopilaster u dołu zakończony jest półokrągłym wycięciem, dostosowanym kompozycyjnie do umieszczonej nad pilastrem owoidalnej, wypukłej tarczy. Między oknami pierwszej i drugiej oraz drugiej i trzeciej kondygnacji, w osiach pomiędzy wykuszami skrajnymi i osią centralną elewacji występują prostokątne płyciny otoczone opaską zdobioną stylizowanym ornamentem roślinnym.
Oficyny zostały zbudowane na planie prostokąta i są połączone z kamienicą półokrągłymi uskokami. Na następnej osi za uskokiem w każdej oficynie występuje także półokrągły ryzalit mieszczący klatkę schodową. Oficyny zwężają się w kierunku północnym podwójnym prostokątnym uskokiem. Elewacja jest dekorowana prostokątnymi lizenami i wtopionymi kanelowanymi kolumnami, bez głowic, dźwigającymi naczynia w formie waz.
Wnętrze
Układ wnętrza w kamienicy jest dwutraktowy. Na piętrach pośrodku mieści się korytarz.
Układ wnętrza w oficynach jest jednotraktowy. Frontowa klatka umieszczona jest na osi budynku z oknami na podwórze i dostępna z sieni.
Źródło: teatrnn.pl
Działka znajdująca się dziś przy Krakowskim Przedmieściu 49 do końca trzeciego ćwierćwiecza XIX wieku wchodziła w skład majątku Aleksandra Stopczyka. Po jego śmierci w 1873 roku doszło do podziału majątku, a jego znaczną część nabyła córka zmarłego – Dorota Piotrowska. Do końca XIX wieku powstała na działce dość liczna zabudowa, przede wszystkim gospodarcza. Na początku XX wieku nastąpił podział działki, z której wyodrębniono Krakowskie Przedmieście 49, 51, 53 oraz Krótką 3. Po śmierci Doroty Piotrowskiej w 1910 roku, majątek odziedziczyli: Apolonia Suchorzewska, Stanisława Frank, Fabian Piotrowski, Elena Myklińska, Władysław Piotrkowski, Kazimiera Frankowska, Bolesław Piotrkowski oraz Wacław Piotrkowski. W tym samym roku Kopel Konigsberg i Izrael Gradel kupili część Suchorzewskiej, a później pozostałe części. W 1911 roku część nieruchomości należącej do Gradela odkupił Konigsberg, przez co stał się jedynym właścicielem kamienicy. Rok później działkę nabyli małżonkowie Jan i Krystyna Iwańscy, którzy w 1913 roku wybudowali czteropiętrową kamienicę. Budynek został zbudowany według projektu znanego architekta w Lublinie – Bronisława Kochanowskiego. W październiku 1916 roku połowę nieruchomości nabył Antoni Budny, a w następnym roku kupił pozostałą część. W 1928 roku przeprowadzono remont kamienicy. W czasie II wojny światowej, w 1940 roku część pomieszczeń mieszkalnych została zaadaptowana przez Niemców na lecznicę chirurgiczną. W 1943 roku zmarł Antoni Budny, a nieruchomość odziedziczyła jego żona, Maria z Derewiczów Budna. W lipcu 1944 roku dom został uszkodzony podczas prowadzonych walk. Po śmierci Marii w 1966 roku, kamienica przeszła na własność Antoniego, Stanisławy i Aleksandra Derewiczów. W 1992 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków.
Źródło: teatrnn.p
