Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Lutczy

Kościół wzniesiony w II poł. XV w., rozbudowany w I poł. XVI w. (m.in. dobudowano wówczas zakrystię) i prawdopodobnie w I poł. XVII w. (budowa wieży, wzmocnienie ścian lisicami). W 1670 r. świątynię częściowo zniszczył pożar. Odbudowano i odnowiono ją dopiero po 1722 r. Z tego okresu pochodzą m.in. strop z fasetą, zaskrzynienia, dach z wieżyczką na sygnaturkę, okna nawy.

Orientowany kościół usytuowany jest w otoczeniu starodrzewu na niewielkim wzniesieniu w widłach dwóch potoków, na wschód od lokalnej drogi Lutcza – Węglówka. Prezbiterium i nawa konstrukcji zrębowej na podmurowaniu kamiennym. Ściany wzmocnione lisicami, pobite gontem. Kruchty konstrukcji słupowej, zakrystia ze składzikiem – murowane, otynkowane.

Prezbiterium wybudowane na rzucie prostokąta zamkniętego od wschodu trójbocznie, z przylegającą od północy murowaną zakrystią i składzikiem na rzucie wydłużonego prostokąta. Korpus nawowy szerszy, na rzucie prostokąta, z kruchtą od zachodu (dolna część dawnej wieży) i dwoma pomieszczeniami po bokach oraz niewielką kruchtą od południa.

Prezbiterium i korpus nawowy nakryte osobnymi dachami dwuspadowymi o różnej wysokości (nad zamknięciem prezbiterium opadającym trzema połaciami). Na kalenicy dachu nawy sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę z ażurową latarnią. Pokrycie dachów stanowi gont. Pod okapem dachu prezbiterium (od południa i wschodu) profilowane kroksztyny. Więźba dachowa storczykowa z usztywnieniem wzdłużnym. Okna w nawie: bliźnie, prostokątne, zamknięte łukiem segmentowym (I poł. XVIII w.), w prezbiterium: od południa potrójne, zamknięte łukami tzw. oślego grzbietu, od wschodu czworolistne okienko złożone z łuków oślego grzbietu, obecnie niewidoczne z zewnątrz (oba sprzed 1596 r.). W kościele zachowały się trzy kamienne portale (w murowanej zakrystii). Jeden z nich, późnogotycki, prowadzący z prezbiterium do zakrystii, zamknięty półkoliście, z laskowaniami pochodzi z I poł. XVI w.

Wnętrze nawy i prezbiterium z płaskim stropem. W nawie strop z fasetą i z pseudozaskrzynieniami, wsparty na dwóch słupach. W zakrystii sklepienie kolebkowe. Na fazowanej belce tęczowej krucyfiks z pocz. XVII w. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach o parapecie z dekoracją malarską z ok. poł. XIX w. Wyposażenie głównie późnobarokowe i późniejsze, obejmujące: ołtarz główny z XVII i I poł. XVIII w. (uzupełniany w XIX w.), dwa ołtarze boczne przy tęczy z II poł. XIX w., wzorowane na wcześniejszych, barokowych, ambona barokowa z I poł. XVIII w. (przekształcona w XIX w. przez wprowadzenie neogotyckich podziałów korpusu).

Źródło: sad.podkarpackie.travel