Dworek Goethego w Tarnowskich Górach
624/66 z 28.05.1966
Dworek Goethego w Trnowskich Górach to zabytkowy budynek o charakterze mieszczańskiego dworku z XVIII wieku znajdujący się u zbiegu ulic Górniczej i Jana Bondkowskiego na terenie zabytkowego śródmieścia Tarnowskich Gór. Budynek dawnego dworku mieści obecnie restaurację oraz siedzibę PTTK. Urokliwa ta budowla posiada od frontu charakterystyczne drzwi klepkowe. Gdy wejdziemy do wnętrza zobaczymy także belkowane stropy. W pomieszczeniach należących do restauracji zgromadzono szereg historycznych eksponatów, jak zabytkowe kufle, stare krzesła, stoły, zdjęcia i obrazy.
Odbywają się tutaj również wystawy fotografii oraz prac plastycznych, a także koncerty. Do obiektu tego przylgnęła nazwa Dworek Goethego. Johann Wolfgang Goethe, największy niemiecki poeta, przybywał tutaj w 1790 roku, a przybył do Tarnowskich Gór w dwa lata po zainstalowaniu pierwszej na kontynencie europejskim poza Anglią maszyny parowej - specjalnie by obejrzeć to urządzenie. Podczas jego odwiedzin pracowały tu zresztą już dwie takie maszyny. Poeta chciał także zwiedzić tarnogórskie kopalnie. W 1898 r. niejaki Adalbert Hoffmann napisał książeczkę „Goethe we Wrocławiu i na Górnym Śląsku”, w której przedstawione zostały szczegóły tej podróży. Goethe, który przebywał w Tarnowskich Górach dwa dni, naszkicował plan maszyny parowej oraz stworzył wiersz, w którym dał wyraz wrażeniu, jakie wywarła na nim atmosfera tutejszych kopalń. Wiersz ten miał zresztą swe komiczne następstwa. Goethe napisał bowiem m.in. „Z dala od wykształconych ludzi, na końcu państwa, kto wam pomaga skarby odkrywać”. Miejscowy wyższy urzędnik górniczy, de Geselius poczuł się na tyle urażony tym fragmentem, sugerującym braki wykształcenia tarnogórzan, że sam napisał wiersz, w którym zarzucił Goethemu pychę. W tarnogórskim dworku gościł również, w 1821 r., Julian Ursyn Niemcewicz, dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz, wolnomularz, aktywny członek Stronnictwa Patriotycznego oraz współautor projektu Konstytucji 3 Maja.
Źródło: slaskie.travel
Dworek pochodzi z połowy XVIII wieku, a jego fundator i budowniczy jest nieznany. W kolejnym stuleciu został rozbudowany i przebudowany. Niegdyś pełnił funkcje mieszczańskiej lub szlacheckiej rezydencji. Powszechnie używana nazwa zwyczajowa budynku upamiętnia dwudniowy pobyt w nim Johanna Wolfganga von Goethego – w owym czasie tajnego radcy na dworze Karola Augusta z Saksonii-Weimar – we wrześniu 1790 roku. Poeta zwiedził wówczas kopalnię „Fryderyk” (niem. Königliche Friedrichsgrube), na której dwa lata wcześniej zainstalowano jedną z pierwszych maszyn parowych na kontynencie europejskim. Pewne kontrowersje wzbudził wpis Goethego do księgi pamiątkowej kopalni:
An die Knappschaft
zu Tarnowitz
Fern von gebildeten Menschen, am Ende des Reiches, wer hilft euch
Schätze finden und sie glücklich zu bringen an’s Licht?
Nur Verstand und Redlichkeit helfen; es führen die beiden
Schlüssel zu jeglichem Schatz, welchen die Erde verwahrt.
Goethe, d. 4. Sept. 1790
W 1821 roku gościem dworku był polski dramaturg, powieściopisarz i poeta Julian Ursyn Niemcewicz, który swój pobyt w Tarnowskich Górach opisał w opublikowanych w 1873 roku wspomnieniach Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821 z niewydanych dotąd rękopisów (...). Podczas wizyty w mieście i jego bliskich okolicach Niemcewicz m.in. uczestniczył w polskim nabożeństwie w kościele pw. św. Piotra i Pawła, odwiedził hutę srebra i ołowiu w Strzybnicy oraz – podobnie jak Goethe 30 lat wcześniej – kopalnię „Fryderyk”.
Po II wojnie światowej obiekt stopniowo popadał w ruinę, jednak w 1966 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach został wpisany do rejestru zabytków. W 1985 roku dworek stał się własnością Oddziału „Ziemi Tarnogórskiej” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i do 1990 roku trwał jego remont generalny.
Od ukończenia remontu tarnogórski oddział „Ziemi Tarnogórskiej” PTTK ma swoją siedzibę na poddaszu budynku, natomiast na parterze mieści się restauracja „Praha”.
Źródło: wikipedia.pl
