Dawne sanatorium w Trzebiechowie

Dawne sanatorium w Trzebiechowie to jeden z najcenniejszych zabytków secesji w Polsce, a zarazem jedyne w kraju dzieło belgijskiego mistrza Henry’ego Clémenta van de Velde. Powstało w latach 1902–1905 z inicjatywy księżnej Marii Aleksandry von Reuss jako nowoczesny ośrodek leczniczy dla elit. Wystrój wnętrz, kolorystykę oraz elementy wyposażenia zaprojektował sam van de Velde – twórca o międzynarodowej sławie, którego obiekty znajdują się na liście światowego dziedzictwa.

Secesyjne dzieło światowej klasy

Henry van de Velde był jednym z czołowych przedstawicieli europejskiej secesji i propagatorów nowoczesnych kierunków w architekturze i sztuce użytkowej. W Trzebiechowie stworzył spójny projekt obejmujący każdy detal – od stolarki okiennej i drzwiowej, przez meble, polichromie, sztukaterie i balustrady schodów, po klamki i podłogi. Jego prace zachowały się w znakomitym stanie, dzięki czemu dziś można podziwiać je niemal w oryginalnej formie.

Historia i przemiany obiektu

Po 1920 roku obiekt pełnił funkcję sanatorium przeciwgruźliczego, a po II wojnie światowej stał się częścią Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Zielonej Górze. Od 1974 roku działa tu Dom Pomocy Społecznej, który nadal mieści się w zabytkowych murach. Przełom nastąpił w 2003 roku, kiedy dzięki badaniom historycznym potwierdzono autorstwo van de Veldego, co zapoczątkowało działania konserwatorskie i promocyjne.

Pomnik Historii i turystyczna atrakcja

W 2024 roku dawne sanatorium w Trzebiechowie zostało wpisane na listę Pomników Historii – obiektów o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego. To drugi taki zabytek w powiecie zielonogórskim i siódmy w województwie lubuskim. Dziś kompleks można zwiedzać od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00–15:00. Seniorzy, którzy mieszkają tu na co dzień, z życzliwością witają odwiedzających, a unikalne wnętrza przyciągają turystów z całej Polski i zagranicy.

Kompleks budynków i otoczenie

Zespół sanatoryjny zajmuje powierzchnię 2,5 ha i obejmuje m.in. budynek główny, administrację, oranżerię, dom mieszkalny z portiernią, stolarnie, warsztaty, kostnicę, park oraz ozdobne ogrodzenie z bramą. Całość stanowi harmonijną kompozycję architektoniczną, w której kunszt projektanta spotyka się z funkcjonalnością przestrzeni.