Twierdza Zamość - Bastion III w Zamościu

Rekonstrukcja Bastionu III w dwuwałowej postaci, zaprojektowanej przez Jana Michała Linka była niezbędna dla odzyskania charakteru warownego krajobrazu twierdzy i wyeksponowania, polskiej myśli inżynieryjnej wieku XVII. Bastion III to jedyny bastion Twierdzy Zamość który przetrwał do początków XIX wieku w postaci zaprojektowanej prawie półtora wieku wcześniej. Bastion został wybudowany w fazie „morandowskiej” – wiadomo, że prowadzono przy nim prace w 1606 r. Najprawdopodobniej uległ uszkodzeniu w 2. poł. XVII w. W latach 1685-1694 bastion został całkowicie przebudowany przez Jana Michała Linka według zasad szkoły starofrancuskiej. Przez takie ukształtowanie bastion stał się w praktyce potężną działobitnią na co najmniej 20 armat, znacząco wzmacniając w ten sposób przedpole Bramy Szczebrzeskiej. Bastion był modernizowany w czasach Księstwa Warszawskiego a następnie przez J. Mallet- Malletskiego w latach 1817-23 i zapewne później. W części barków przyległej do kurtyn wprowadzono wówczas nowe, wielkie murowane kazamaty, podnosząc jednocześnie poziom barków. W czołach bastionu wprowadzono również galerię strzelecką. Ok. 1842 r. na bastionie wybudowano prochownię.

Bastion III musiał robić największe wrażenie w twierdzy, mimo, że nie był największy. Bastion w takiej postaci był groźnym stanowiskiem dla artylerii i strzelców, w dodatku bardzo odpornym na ostrzał ówczesnych dział. Po likwidacji twierdzy mury bastionu wysadzono. Przetrwał jednak zarys form ziemnych z czasów J.M. Linka – jest to zatem jedyny fragment umocnień Zamościa, zachowujący podstawowe elementy polskiego rozwiązania z czasów Jana III Sobieskiego – pozostałe bastiony zostały przebudowane w XIX w. z istotną zmianą formy.

Planując zakres prac w ramach projektu „Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki”, w przypadku Bastionu III zastosowano rzadko spotykaną, pełną rekonstrukcję formy budowli obronnej – możliwie najbliższą realizacji z polskiej fazy rozbudowy twierdzy – bastionu o dwóch poziomach obrony wg projektu Jana Michał Linka.

Działania przy Bastionie III:

rekonstrukcja formy bastionu zgodnie ze stanem sprzed przebudowy rosyjskiej (wg projektu Jana Michała Linka),
częściowa rekonstrukcja (rekompozycja) części kurtyny IIIII,
uczytelnienie kurtyny III-IV w postaci niskiego muru skarpowego (niepełnej wysokości) oraz nasypu znaczącego przebieg wału.
Jest to jeden z dwóch całkowicie odbudowanych i dostępnych do zwiedzania bastionów Twierdzy Zamość.

Źródło: twierdza.zamosc.pl