Pałacyk Szymańskiego w Zawierciu
A/1428/91 z 10.01.1991
Willę na kamiennym cokole wzniesiono w latach 1895-1910 z cegły. Prowadził do niej reprezentacyjny podjazd z trawnikiem po środku. Wokół budowli założono park w stylu angielskim, a płynącą nieopodal rzekę Młynówkę wykorzystano do zasilenia systemu ozdobnych, a zarazem użytkowych stawów. W otoczeniu znalazło się także pole do gry w krykieta, oranżerie i dom ogrodnika. Wojna oraz lata PRL przyniosły znaczne zaniedbania oraz rozbiórkę okazałej bramy wjazdowej. Obecnie w willi mają siedziby m.in. Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna i Miejska Izba Muzealna w Zawierciu. W podziemiach znajduje się także restauracja. Stanisław Szymański urodził się w Kaliszu w 1862 r.; studiował w Niemczech oraz w Petersburgu, zdobywając tytuł inżyniera. Po okresie bytności w Warszawie, pod koniec XIX w. przeniósł się do Zawiercia, gdzie zresztą (w 1895 r.) rozpoczął budowę swej willi. Już w 1901 został wybrany na prezesa Rady Nadzorczej Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego w Zawierciu, a w 1907 został mianowany generalnym dyrektorem największej fabryki Towarzystwa Akcyjnego Zawiercie. Kariera Szymańskiego była bardzo błyskotliwa - stał się bardzo szybko człowiekiem wpływowym, piastował wiele funkcji, także honorowych. Był dyrektorem i przewodniczącym rady pedagogicznej w szkole wybudowanej dla dzieci robotników TAZ, prezesem Koła Opiekuńczego Rodziców w Prywatnym Gimnazjum Męskim, prezesem Żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego, prezesem Samorządowego Organu Dozoru Szkolnego w Zawierciu, przewodniczącym zawierciańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego wreszcie przewodniczącym Koła Opieki nad Ruinami Zamku w Ogrodzieńcu i Zabytkami Przeszłości Powiatu Zawierciańskiego. Gdy Zawiercie otrzymało w 1915 r. prawa miejskie, Szymański rozpoczął działalność polityczną, stając się w krótkim czasie przewodniczącym Rady Miejskiej. Był działaczem Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej. Wniósł bardzo wielki wkład w rozwój miasta w pierwszej połowie XX w.
Źródło: slaskie.travel
Pierwszy właściciel pałacyku, Stanisław Szymański, był człowiekiem wielce zasłużonym dla Zawiercia. Urodził się w 1862 r. Ukończył Instytut Technologiczny w Petersburgu, dopełniając studiów w Niemczech. Od 1907 r. pełnił funkcję generalnego dyrektorem fabryki TAZ. Od początku swojego pobytu w Zawierciu bardzo angażował się w działalność patriotyczno-społeczną, charytatywną i oświatową. To za jego sprawą na osiedlu TAZ wybudowano nowoczesną szkołę, łaźnię miejską i dom ludowy „Włókniarz”. Szymański włączał się aktywnie w działalność turystyczną. W 1910 r. współuczestniczył w założeniu pierwszego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Zawierciu, którego został prezesem. Nadzorował także funkcjonowanie powołanego do życia w 1927 r. Zawierciańskiego Koła Opieki nad Ruinami Zamku w Ogrodzieńcu i Zabytkami Przeszłości Powiatu Zawierciańskiego. Działał w stowarzyszeniach społeczno-kulturalnych, uczestniczył w imprezach i koncertach. Brał udział w działalności Resursy Obywatelskiej. Stwarzał warunki do rozwoju artystycznych zespołów dziecięcych w szkole TAZ. Troszczył się o zapewnienie kwalifikowanej kadry do prowadzenia dziecięcego zespołu chóralno-muzycznego. Działał także na rzecz ludzi potrzebujących pomocy, był współzałożycielem Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności, które odegrało bardzo ważną rolę w czasie I wojny światowej. Szymański był również przewodniczącym pierwszej Rady Miejskiej powołanej po uzyskaniu przez Zawiercie praw miejskich, co miało miejsce 1915 r.
Stanisław Szymański jest niejako ikoną Zawiercia, a jego zasługi dla rozwoju miasta na wielu polach są nie do przecenienia.
Źródło: peuk.fiiz.pl
