Ruiny Szydłowa nad rzeką Odrą

Do byłej osady Szydłów najlepiej trafić udając się w pierwszej kolejności (najlepiej rowerem) do wioski Krzesin położonej przy Jeziorze Krzesińskim. Następnie należy jedyną utwardzoną drogą zjechać w dół w kierunku południowym na mostek, pod którym przepływa kanał Krzesiński zasilający jezioro. Tą drogą udajemy się dalej na południe. Poruszając się polnymi drogami podziwiać możemy łąkowy krajobraz Polderu Krzesińskiego. Kierujemy się w kierunku lasu. Gdy już do niego dojedziemy, to docieramy do serca powyższej historii, gdzie sami możemy odnaleźć resztki pozostałości kiedyś funkcjonującego tu grodu Szydłów.

Źródło: zpkwl.gorzow.pl

Pierwsze zapiski o zameczku piastowskim znajdującym się na wzniesieniu otoczonym rzeką pochodzą ze źródeł historycznych do jakich udało się dotrzeć historykom z czasów dynastii Piastów w XIII i XIV wieku. Mówią one, że w latach 1232-1236 kasztelanem zamku z ramienia śląskiego księcia piastowskiego Henryka Brodatego był Peregryn Dzierżysław.

Nie wiadomo jednak, dlaczego już w 1240 roku zamek ten znajdował się w ruinie.

Szydłów posiadał prawa miejskie, a otrzymał je w latach 30-tych XIII wieku. Był on ośrodkiem władzy administracyjnej i sądowniczej. Podążając chronologicznie biegiem historii, w 1249 roku książę Henryk III Wrocławski zobowiązał się wydać Szydłów margrabiemu miśnieńskiemu Henrykowi Illustris za zadeklarowaną pomoc w walce przeciw bratu, Bolesławowi Rogatce. Pomocy jednak nie otrzymał, tracąc tym samym Szydłów.

W roku 1297 wymieniany jest z imienia jeszcze inny kasztelan zamku - Krzysztof. I w tym miejscu historia zamku i Szydłowa urywa się na ponad 300 lat. Następne informacje z lat 1620 - 1815 donoszą, że wioska Szydłów była jedynym fragmentem terenu leżącym na północnym brzegu Odry, należącego do władców Saksonii.

Jej doskonałe położenie (u zbiegu dwóch rzek) skutkowało wielokrotnym militarnym wykorzystywaniem miejsca. Z czasów wojny trzydziestoletniej znany jest incydent dotyczący bitwy rzecznej między mieszkańcami Gubina i Krosna Odrzańskiego, która miała miejsce w 1629 roku. Związana była ona ze sporami dotyczącymi przebiegu granic. Także w okresie wojny trzydziestoletniej na południowym brzegu Odry, naprzeciwko Szydłowa, znajdował się szwedzki obóz warowny.

Pierwsze fortyfikacje na północnym brzegu pojawiły się tu dopiero w okresie Wielkiej Wojny Północnej, kiedy to wojska saskie zaczęły wykorzystywać te miejsce jako przeprawę na Odrze. Już w 1700 roku przeszło tędy 5 saskich regimentów. W 1704 roku sasko-polska kawaleria rozbiła obóz w okolicach Łomów i przy tej okazji wniosła most na Odrze koło Szydłowa. Most ten został zabezpieczony ufortyfikowanym przedmościem. W 1709 roku to samo przedmoście zostało raz jeszcze wzmocnione i wykorzystane jako osłona dla przeprawy saskiej armii. Przy tej okazji król August II Mocny miał zdecydować o założeniu tam twierdzy. W 1709 roku ruszyły prace polegające na wytyczeniu terenu pod przyszłą twierdzę i sprowadzono robotników. Początkowo forteca miała mieć postać sześciobastionowego wieloboku, jednak już w 1710 z uwagi na trudności z finansowaniem przedsięwzięcia liczbę bastionów zmniejszono do 5.

W 1711 roku twierdza posiadała już glacis, czyli część stoku bojowego oraz zewnętrzną fosę. W 1712 roku wystawiono jeszcze palisady, jednak wkrótce po tym w królewskim skarbcu ponownie zabrakło pieniędzy. Dodatkowo prowadzący budowę major Bruyn został ranny i nie mógł dalej sprawować swej funkcji. Z tych to powodów budowa twierdzy musiała zostać przerwana. Nie znaczyło to, że z budowy zrezygnowano całkowicie. Około 1720 roku na podstawie wcześniejszych planów powstał kolejny projekt twierdzy. Nowa warownia miała być zlokalizowana tam, gdzie stara oraz znacznie mniejsza. Wewnątrz centralnego dzieła miały znajdować się koszary, dom komendanta, kościół, magazyn prochu, magazyn prowiantowy oraz arsenał.

Okolice Szydłowa były miejscem, gdzie przez Odrę przeprawiały się także wojska zarówno w okresie wojny siedmioletniej jak i w czasie wojen napoleońskich. W sierpniu 1813 roku w tym miejscu stacjonował korpus pruskiego generała von Wobesera. W XIX wieku uległy likwidacji niektóre obiekty obronne. Przedmoście po południowej stronie Odry było doskonale zachowane jeszcze w drugiej dekadzie XIX wieku, co dokumentuje plan z 1817 r. Dopiero w XIX wieku przeprowadzona regulacja Odry doprowadziła do całkowitej likwidacji obiektu.

Do dnia dzisiejszego zachowały się tylko fragmenty nie ukończonej nigdy twierdzy: część stoku bojowego, resztki tzw. drogi krytej, pierwszego stanowiska obronnego, wraz z placami broni. W niektórych miejscach zauważa się również fragmenty nie dokończonej fosy.

Źródło: zpkwl.gorzow.pl