Monastyr Ostrog

To jeden z najbardziej niezwykłych prawosławnych klasztorów na Bałkanach. Wbudowano go we wnękę skalną na zboczu doliny Zety, na wysokości 900 m n.p.m., ok. 15 km od Nikšicia. Monastyr można dostrzec z głównej drogi Podgorica-Nikšić, przebiegającej przeciwległym zboczem doliny.

Ostrog to największe w Czarnogórze sanktuarium prawosławne. Fundatorem był arcybiskup Vasilija Jovanović, którego później tu pochowano. W 1665 r. musiał w obawie przed Turkami opuścić monastyr Tvrdos koło Trcbinje w Bośni. Wraz z grupą 30 mnichów postanowił wznieść niedostępny klasztor w miejscu, gdzie nie zagrażałoby mu niebezpieczeństwo tureckie. Monastyr stał się punktem oporu przeciwko Turkom, a podczas II wojny światowej - przeciw okupantom.

Droga do monastyru

Z Podgoricy do Ostroga jedzie się początkowo główną drogą E762 do Nikšicia. Mniej więcej 4 km przed miastem przy drogowskazie ?Ostrog" skręca się w prawo.

Zaczyna się tu wspaniały widokowo, choć trudny, odcinek do monastyru. Sanktuarium jest oddalone od głównej drogi o 11 km; na pokonanie ich samochodem osobowym potrzeba ok. godziny.

Łatwa początkowo droga za wioską Carev most, w której miał letnią rezydencję król Mikołaj, zwęża się i wspina zakrętami na zbocze doliny Zety. Nie poleca się tej trasy kierowcom o słabych nerwach, a samochody muszą mieć sprawne hamulce. Wjeżdża się po skalnej półce, wiszącej nad kilkudziesięciometrową przepaścią.

Na wysokości 639 m n.p.m. usytuowano duży parking dla autobusów, sklepiki z dewocjonaliami, galerię Stara Hercegovina i makietę cerkwi. Kilkadziesiąt metrów dalej stoi dolny monastyr Ostróg. Do górnego monastyru można stąd dojechać samochodem osobowym (droga jest wąska) lub dojść pieszo.

Szlak do górnego monastyru

Dobrym pomysłem wydaje się pozostawienie samochodu na parkingu przy dolnej świątyni i przebycie reszty drogi na piechotę. Ścieżka wspina się ostro do góry, ścinając zakręty kolejnych serpentyn. Na jej pokonanie potrzeba 30-60 minut.

Męcząca wspinaczka na nabożeństwo do Ostroga jest dla wielu osób trudna, dlatego poniżej zbudowano niewielką kamienną cerkiew Trójcy Świętej (crkva sv. Trojice) z niewysoką wieżą, a za nią dom zakonny. We wnętrzu XVIII-wiecznej świątyni jest ikonostas i malowidła świętych na ścianach.

Biały, odnowiony w 1991 r. klasztor wypełnia skalną wnękę. Ma trzy kondygnacje i niewysoką czworoboczną dzwonnicę. Na ścianach wewnętrznej klatki schodowej jest kilka mozaik i malowideł w stylu bizantyjskim. Na najwyższej kondygnacji - w niewielkiej grocie - urządzono kaplicę. Jej ściany w 1667 r. ozdobiono malowidłami (których autorem jest prawdopodobnie artysta o imieniu Radul) przedstawiającymi Matkę Bożą i Chrystusa, wjazd do Jerozolimy oraz świętych.

Z tarasów przy monastyrze i placu przed nim roztacza się wspaniała panorama doliny z meandrującą w dole Zetą.

Przy klasztorze wzniesiono dom pielgrzyma. Warunki są w nim spartańskie.

Źródło: S. Adamczak, K. Frilej, Czarnogóra, Pascal 2008