Krzyż na Giewoncie
B-43/M z 6 września 2007
Krzyż na Giewoncie − metalowy krzyż na szczycie Wielkiego Giewontu (1894 m n.p.m.) w masywie Giewontu. Zamontowany tam został przez parafian z Zakopanego 19 sierpnia 1901 roku na pamiątkę 1900. rocznicy urodzin Jezusa Chrystusa. Inicjatywa wyszła od ówczesnego proboszcza zakopiańskiego, Kazimierza Kaszelewskiego. Aby się przekonać, jakiej wysokości będzie potrzebny krzyż, by był widoczny z Zakopanego, zrobiono próbę: z dwóch długich żerdzi zabranych z szałasu zbito krzyż o wysokości 10,5 m – był on widoczny. Metalowy krzyż w elementach wykonała fabryka Góreckiego w Krakowie, przywieziono go koleją.
Krzyż ma wysokość 17,5 m, z czego 2,5 m jest wkopane w skały, ramię poprzeczne ma długość 5,5 m. Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej wadze 1819 kilogramów („Tatry” 3/2009 podaje 1978 kg), które zostały podwiezione wozami konnymi na Halę Kondratową, a stąd wyniesione na szczyt na plecach. Pracowało przy tym pół tysiąca osób, użyto osiemnastu wozów. Oprócz metalowych elementów wyniesiono jeszcze 400 kg cementu i 200 płóciennych konewek wody (ze źródła pod Kondracką Przełęczą). Montaż trwał 6 dni. Dokonało go 6 górali i pracownicy Góreckiego pod jego osobistym nadzorem. Na skrzyżowaniu ramion krzyża znajduje się napis: Jesu Christo Deo, restitutæ per ipsum salutis MCM (łac. Jezusowi Chrystusowi, Bogu, w 1900 rocznicę przywrócenia przez Niego zbawienia). Poświęcenia krzyża dokonał 19 sierpnia 1901 r. ks. kanonik kanclerz Bandurski z Krakowa podczas mszy na Giewoncie, w której uczestniczyło ok. 300 osób.
W 1975 r. dokonano renowacji krzyża. Młodzież pod nadzorem ks. proboszcza Władysława Curzydły wyniosła z Hali Kondratowej na szczyt Wielkiego Giewontu 1200 kg piasku, 200 kg cementu oraz wodę do betonu. Betonem wypełniono wyrwę pod krzyżem i wzmocniono skały szczytu, sklejając je. Alpinista Krzysztof Szafrański pomalował konstrukcję krzyża na seledynowo, zabezpieczając ją przed korozją. W 1994 r. krakowska firma dokonująca remontu szlaku turystycznego (100 m łańcuchów, klamry, stopnie) odmalowała krzyż. Aby ustabilizować kopułę szczytową zamontowała 14 stalowych kotew wpuszczonych w skałę na głębokość 1 m, a luźne fragmenty skał sklejono specjalnym mineralnym klejem. W 2000 roku zamontowano na krzyżu witraż z Chrystusem miłosiernym i napisem „Jezu ufam Tobie”. W czerwcu i lipcu 2009 r. przeprowadzono kolejny remont krzyża.
Źródło: wikipedia.pl
Wstęp do Tatrzańskiego Parku Narodowego
1) Pieszo
Na wszystkich szlakach w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) konieczne jest posiadanie ważnego biletu wstępu do TPN, również w miejscach, gdzie TPN nie prowadzi stacjonarnej sprzedaży biletów. Zmiana ta została wprowadzona odkąd udostępniono internetowy system sprzedaży biletów dostępny na stronie https://tpn.gov.pl/wstep-do-parku lub przez aplikację mobilną Skycash / Mpay albo w innym punkcie biletowym stacjonarnym - sprawdź gdzie stacjonarnie kupisz bilet do TPN.
Warto zakupić bilet przed ruszeniem w Tatry, gdyż posiadając bilet online można uniknąć kolejek przy kasach i wskazać kasjerowi już posiadany bilet. Wystarczy zapisać zakupiony bilet w formacie PDF w urządzeniu mobilnym lub wydrukować w celu okazania do kontroli.
Uwaga: W Dolinie Chochołowskiej i Dolinie Lejowej opłaty za wstęp pobiera ich właściciel, tj. Wspólnota Uprawnionych 8 Wsi z siedzibą w Witowie. Honorowane są jednak także bilety zakupione online na stronach internetowych TPN.
2) Rower
Turystykę rowerową w TPN można uprawiać tylko na udostępnionych do tego celu szlakach lub drogach. Większość udostępnionych tras to jednocześnie szlaki turystyczne lub drogi publiczne. Na szlakach obowiązuje zakaz poruszania się na hulajnogach, hulajnogach elektrycznych, monocyklach itp. W Dolinie Chochołowskiej za wjazd rowerem pobierana jest dodatkowa opłata.
3) Pies
W TPN obowiązuje zakaz wprowadzania psów, a jedynym wyjątkiem jest Dolina Chochołowska, której właścicielem jest Wspólnota Uprawnionych 8 Wsi z siedzibą w Witowie. Szlakiem prowadzącym dnem doliny do schroniska, gdzie w większości obowiązuje ochrona krajobrazowa, można wejść z psem. Z psem można również spacerować Drogą pod Reglami. Należy pamiętać, że musi on być prowadzony na smyczy!
Giewont jest jedną z najbardziej popularnych wśród turystów gór Polski. Sam krzyż na Giewoncie stanowi też obiekt pielgrzymek religijnych. 19 sierpnia (w rocznicę postawienia krzyża) i 14 września (w Święto Podwyższenia Krzyża Świętego) odbywa się z kościoła św. Krzyża w Zakopanem pielgrzymka do krzyża na Giewoncie.
Krzyż stojący na górującym nad Zakopanem Giewontem stanowi charakterystyczny i dobrze rozpoznawalny element. Można go przez lunetę obserwować ze szczytu Gubałówki.
Jest bardzo niebezpieczny w czasie burzy. 19 sierpnia 1937 r. podczas pielgrzymki w wyniku uderzenia piorunem zginęły 4 osoby, a 13 zostało porażonych (łącznie było 130 osób poranionych i kontuzjowanych). Największy wypadek zdarzył się 22 sierpnia 2019 r. – w wyniku uderzenia piorunem zginęły 4 osoby (w tym dwoje dzieci), a blisko 100 zostało porażonych. W czasie zbliżającej się burzy należy bezwzględnie zejść ze szczytu.
6 września 2007 krzyż został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego. Od 2007 roku replika krzyża, Bałtycki Krzyż Nadziei, stoi w Pustkowie nad Bałtykiem. Kolejna kopia stoi na polach lednickich. W ramach obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 replika krzyża na Giewoncie została postawiona w Wojcieszowie na Dolnym Śląsku (krzyż milenijny).
Źródło: wikipedia.pl
