Blagaj

Blagaj to miejscowość położona w Bośni i Hercegowinie, na południowy-wschód od Mostaru, w kantonie Hercegowina-Neretva. To niezykle malownicza osada położona nad rzeką Buną, która co ciekawe wypływa sporym strumieniem prosto ze skalnej jaskini.

Niespełna 15 km na południowy wschód od Mostaru leży miejscowość Blagaj, dawna stolica Hercegowiny o długiej historii. Najstarsze ślady tutejszego osadnictwa datowane są na X w. p.n.e. W II w. n.e. istniało tu grodzisko iliryjskiego plemienia Daorsów, a później rzymski fort.

W 950 r. bizantyjski cesarz i kronikarz Konstantyn Porfirogenet wymienia osadę pod nazwą Bona. Stolicą książęcą Blagaj stał się w XII w., a trzysta lat później rozbudowano fortyfikacje na szczycie skalistego wzgórza nad miejscowością, tworząc zamek Stjepan grad. Była to silna forteca, ale nie oparła się najazdowi tureckiemu w 1466 r. Trzeba jednak powiedzieć, że czasy tureckiej okupacji nie wyszły Blagajowi na złe - do dziś stoi tu jeden z najbardziej niezwykłych zabytków z tamtych czasów.

Tekija i źródło Buny

Najbardziej malowniczym miejscem w Blagaju (a dla wielu - w całej Hercegowinie) jest wysoka, nachylona skała, u podnóża której stoi duży biały budynek z charakterystycznymi wypustkami na piętrze, a obok z jaskini wypływa rzeka. Skała ma gniazda orłów na szczycie, a budynek to tzw. tekija - unikatowy dom derwiszów służący celom mieszkalnym i modlitwie. Co ciekawe, skała powyżej jest tak przewieszona, że dom w całości znajduje się pod ?dachem". Powstał jeszcze w XV w., tuż po osmańskim podboju Hercegowiny, na osobiste zlecenie zauroczonego tym miejscem sułtana. Przez stulecia mieszkali w nim derwisze, którzy poprzez modlitwę, ubóstwo i ascezę osiągali jedność z Allachem (z pewnością pomagała im też w tym uroda otoczenia). Obecnie obiekt udostępniony jest do zwiedzania. Na parterze znajduje się sklep z pamiątkami, a na piętrze dawne pomieszczenia mieszkalno-modlitewne. Są one prosto umeblowane, zaścielone dywanami i wyjątkowo przyjazne człowiekowi. W łatwym do przeoczenia pomieszczeniu za kratą zobaczyć można turbety (grobowce). Wchodzący na piętro mężczyźni powinni mieć długie spodnie, a kobiety otrzymują chustę do zakrycia włosów i ramion. Wszyscy zdejmują buty.

Zlokalizowana tutaj kawiarnia serwuje prawdziwą turecką kawę - naprawdę warto spróbować.

W bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajduje się źródło Buny (Buna vrelo), przy czym nie wygląda ono jak typowe, ledwie ciurkające, źródełko. Ma wydajność 43 tys. litrów na sekundę (jedno z największych w Europie), co powoduje, że z jaskini u podnóża skały od razu wylewa się rzeka i to bardzo wartka (są hipotezy mówiące, że to nie żadne źródło, tylko po prostu przedłużenie Zalomskiej reki, która znika pod ziemią kilkanaście kilometrów dalej na wschód). Temperatura wody wynosi 10°C. 250 m od źródła rzeka rozdziela się na dwie odnogi, a po 7 km wpada do Neretwy.

Jeśli ktoś chce zrobić dobre zdjęcie tureckiego domu, może od parkingu przejść na drugi brzeg rzeki po często zalewanym mostku, po czym wspiąć się na kamienistą ścieżkę ponad restauracją i pójść w lewo aż do podnóża skały.

Wspomnieniem po dawnej świetności tych stron są ruiny zamku Stjepan grad, dramatycznie wznoszące się na skalistej górze ponad miejscowością. Wcześniej istniały tu twierdze Ilirów i Rzymian, ale dopiero Słowianie w XV w. gruntownie rozbudowali obiekt, dodając m.in. cztery wieże i liczne stanowiska artyleryjskie. Zamek był siedzibą ostatniego władcy Humu (dzisiejszej Hercegowiny), hercega Stjepana Vukčicia Kosača.

Zwieńczone blankami mury mają ponad 6 m wysokości, zachowały się tu też resztki książęcego pałacu.

Z miejscowości do zamku można dojść pieszo, nieoznakowaną ścieżką wspinającą się na wzgórze (ok. 1 godz. marszu). Z góry rozciągają się piękne, rozległe widoki.

Warte uwagi jest też samo centrum miejscowości. Zachowało się tu kilka pozostałości z czasów tureckiego panowania, m.in. Vclagića kuća (dom Velagicia) z 1776 r.

Źródło: S. Adamczak, K. Frilej, Czarnogóra, Pascal 2008