Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu

Nr w rejestrze zabytków:
A-725/97 z 4.08.1997
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - chewra lomdei misznajot synagogue in oswiecim lesser poland voivodeship poland february 2022 4
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - 02 synagoga oswiecim
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - synagogaoswiecim2
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - 01 synagoga oswiecim
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - 03 synagoga oswiecim
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - chewra lomdei misznajot synagogue in oswiecim lesser poland voivodeship poland february 2022 2
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - oswiecim synagoga al02
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - synagogaoswiecim
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu - synagogaoswiecim3
Data powstania obiektu: 1913–1918 r.
Opis

Synagoga Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu to jedyny zachowany w Oświęcimiu żydowski dom modlitwy. Zabytkowa synagoga Chewra Lomdej Misznajot (hebr. Stowarzyszenie Studiujących Misznę) to wyjątkowy ślad po żydowskiej przeszłości miasta. Oddana do użytku w 1918 r. synagoga została podczas II wojny światowej (1939-1945) zamieniona w niemiecki magazyn amunicji.

Przez krótki okres po wojnie modliła się tu garstka ocalałych z Holokaustu, następnie budynek stał się magazynem m.in. dywanów. Po upadku komunizmu synagoga została przekazana Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej, która następnie podarowała ją naszej fundacji. Synagoga została ponownie otwarta w 2000 r. po kompleksowej renowacji i przywróceniu funkcji religijnej.

Architektura
  • Budynek

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Wewnątrz znajduje się większa prostokątna główna sala modlitewna z bogatym drewnianym wyposażeniem, m.in. rzeźbionym w drewnie Aron ha-kodesz, bimą oraz ławami. Na ścianie zachodniej znajduje się malutka biblioteczka z żydowskimi książkami do nabożeństwa. Całość oświetla duży żyrandol.

Od strony północnej znajduje się mniejsze pomieszczenie w którym dawniej znajdował się babiniec, połączony z salą główną małymi oknami. Na zachodniej i południowej ścianie pomieszczenia zachował się mały kawałek oryginalnego malowidła, w postaci gzymsu. Na poddaszu dawniej mieściło się pomieszczenie do studiowania Talmudu. Pierwotnie do głównej sali modlitewnej wchodziło się przez osobne drzwi w ścianie południowej. Synagoga posiada nieregularnie rozmieszczone okna, część znajdująca się na ścianach wschodniej i zachodniej jest półokrągle zakończona, a na południowej zakończona łukiem odcinkowym. Całość jest przykryta dwuspadowym dachem.

  • Wnętrze

W części dla mężczyzn zachowały się dwie zabytkowe tablice.

Pierwsza z 1907 roku, umieszczona po prawej stronie Aron ha-kodesz nie pochodzi z synagogi Chewra Lomdei Misznajot. Przypuszczalnie została w niej umieszczona przez ocalałych z Zagłady oświęcimskich Żydów, tuż po II wojnie światowej:

„Wiedz przed kim stoisz. Przed Królem Królów nad Królami – Świętym (Bogiem) JHWH – Błogosławiony On. Zawsze mam Boga przed sobą. To dar kobiety Hindy Cweth [Niech Żyje] ku czci Wszechobecnego i ku pamięci jej zmarłego męża. Nasz nauczyciel i rabin Szlomo Zalman Pelcman [Błogosławionej Pamięci] z miasta Kęty w roku 667 (=1907) według skróconej rachuby czasu.”

Druga z 1928 roku, umieszczona na mechicy upamiętnia urzędników bożnicy:

„Ten dom modlitwy (Bet midrasz) został zbudowany (dedykowany) pamięci gebbaim (administratorów, opiekunów lub dozorców synagogi) – Jakira Singera (Zyngera) [Niech Żyje], Chaima Goldsteina (Goldsztajna) [Niech Żyje], Altera Neuberga (Nojberga) [Niech Żyje] w roku 5688 (= 1928) według dużej rachuby czasu”. Stanowi ona zarazem jedyny autentyczny element z przedwojennego wystroju synagogi.
Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A-725/97 w dniu 4 sierpnia 1997 roku.

Źródło: wikipedia.pl

Historia

Koncepcje budowy synagogi narodziły się zapewne zaraz po zarejestrowaniu w 1893 roku bractwa Chewra Lomdei Misznajot. Pierwotnie członkowie tego stowarzyszenia modlili się w synagodze chasydów z Chrzanowa. W 1912 roku bractwo odkupiło posesję położoną przy placu Szpitalnym od małżeństwa Józefa i Gizeli Glassów. Już w 1913 roku rozpoczęto starania mające na celu budowę synagogi oraz siedziby stowarzyszenia.

Synagoga funkcjonowała już od co najmniej września 1918 roku do czasu wkroczenia wojsk niemieckich do Oświęcimia w 1939 roku. W jednym z pomieszczeń synagogi urządzono salę do studiowania Talmudu.

Podczas II wojny światowej, Niemcy zdewastowali wnętrze synagogi i urządzili w niej magazyn amunicji. Po wkroczeniu do Oświęcimia wojsk sowieckich synagoga powróciła do swojej oryginalnej funkcji i służyła małej, lokalnej społeczności żydowskiej. Jednak do 1955 roku prawie wszyscy Żydzi oświęcimscy wyjechali z miasta, a bożnica pozostała opuszczona. Wówczas prawdopodobnie zostało wywiezione całe wyposażenie wnętrza. W 1977 roku budynek synagogi został przejęty przez Skarb Państwa i od tego czasu znajdowała się w nim m.in. hurtownia dywanów (1992–1997).

W marcu 1998 roku na mocy ustawy z 1997 roku o restytucji mienia żydowskiego, synagoga jako pierwszy obiekt żydowskiego kultu religijnego został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej i następnie w czerwcu 1998 roku przekazany Auschwitz Jewish Center Foundation. Dzięki fundacji od 8 listopada 1999 roku w budynku przeprowadzono gruntowny remont, który zakończył się 26 lipca 2000 roku. Dzięki niemu bożnica odzyskała swój dawny oryginalny wygląd.

12 września 2000 roku nastąpiło uroczyste otwarcie synagogi dla celów religijnych oraz edukacyjnych, wprowadzenie zwojów Tory, przekazanej przez gminę żydowską w Great Neck oraz przybicie mezuzy. W dawnym babińcu otworzono ekspozycję muzealną poświęconą Żydom oświęcimskim. W sąsiednim budynku bezpośrednio połączonym z bożnicą swoją siedzibę ma Centrum Żydowskie w Oświęcimiu, którego częścią jest Muzeum Żydowskie, od września 2006 roku stowarzyszone z Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego w Nowym Jorku.

Źródło: wikipedia.pl

Uwagi

Godziny otwarcia Synagogi Chewra Lomdei Misznajot w Oświęcimiu:

  • PN Zamknięte
  • WT 11:00 – 18:00
  • ŚR 11:00 – 18:00
  • CZ 11:00 – 18:00
  • PT 11:00 – 18:00
  • SO 11:00 – 18:00
  • ND 11:00 – 18:00
  • Muzeum jest zamknięte w święta żydowskie
Zaktualizowano 3 miesiące temu

Dane teleadresowe

Plac Księdza Jana Skarbka 5
32-600 Oświęcim
place
50.040034, 19.220561Skopiowano do schowka
N50º2'24.122", E19º13'14.02"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Wstęp płatny
Miejsce/obiekt, z którego korzystanie, zwiedzanie wymaga uiszczenia opłat.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Na deszcz
Miejsce/obiekt, który charakteryzuje się możliwością zwiedzania niezależnie od panujących na zewnątrz warunków atmosferycznych.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).
Judaizm
Nieczynne w poniedziałki

Inne w kategorii: Sakralne To najbliższe atrakcje w tej samej kategorii.

Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.