Trakt Królewski w Warszawie

Gród książęcy założony przez Bolesława II mazowieckiego w końcu XIII w. uzyskał prawa miejskie ok. 1300 roku. Od połowy XIV wieku wokół Starej Warszawy powstawała pierwsza linia murów, za którymi na północ zaczęło kształtować się nowe miasto (Nowa Warszawa) z własnymi władzami, lokowane w 1408 roku. Dzięki swojemu korzystnemu położeniu Warszawa szybko rozwijała się - początkowo jako stolica Księstwa Mazowieckiego (od 1413), po przyłączeniu Mazowsza do Korony - województwa, a od 1596 roku jako miasto, gdzie rezydował monarcha.

Za czasów Zygmunta III Wazy Warszawa stała się jednym z większych ośrodków miejskich Rzeczypospolitej - bliskość dworu królewskiego przyciągała szlachtę i duchowieństwo i zachęcała do osiedlania się w okolicy. Okres świetności przerwał najazd szwedzki w połowie XVII wieku. Lata rozkwitu nastąpiły ponownie za panowania króla Jana III Sobieskiego, który zainicjował rozwój terenów położonych na południe od głównego ośrodka, budując swoją podmiejską rezydencję Wilanów. Czasy saskie, mimo chaosu i osłabienia politycznego, dla Warszawy były okresem pomyślnym. Powstało wtedy wiele nowych obiektów architektury, wytyczono tzw. Oś Saską - rozległe założenie przestrzenne, determinujące na długi czas rozwój miasta w kierunku zachodnim. Za panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Warszawa stała się widownią najważniejszych wydarzeń sprzed upadku I Rzeczypospolitej. Spośród inicjatyw artystycznych króla najważniejsze było powstanie pałacu Łazienkowskiego z założeniem parkowym oraz przebudowa w duchu klasycyzmu części komnat Zamku Królewskiego. Utworzony został też wtedy Teatr Narodowy - pierwszy polski stały teatr zawodowy. Po kongresie wiedeńskim w Warszawie, stolicy Królestwa Polskiego, wzniesiono nowe obiekty wzdłuż historycznego traktu, jak Pałac Staszica, Belweder; powołano Uniwersytet Warszawski. W stolicy koncentrowała się konspiracja polityczna, przygotowywano powstania narodowe, czego skutkiem była decyzja władz carskich o wzniesieniu Cytadeli pełniącej funkcję twierdzy i więzienia dla działaczy patriotycznych.

Największe zniszczenia w dziejach miasta przyniosła II wojna światowa. W akcji odwetowej po upadku powstania warszawskiego została wyburzona najstarsza, historyczna część stolicy. Jej powojenna odbudowa była ogromnym, bezprecedensowym przedsięwzięciem, przełamującym obowiązujące wówczas zasady konserwatorskie. W 1980 roku Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jedyny tej skali przykład prawie całkowitej rekonstrukcji.

Źródło: zabytek.pl