Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego
A/2374/2094 z 5.02.1974
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego – ogród botaniczny założony we Wrocławiu w roku 1811 na terenie częściowo Ostrowa Tumskiego, częściowo odzyskanym po zburzonych na rozkaz Napoleona fortyfikacjach miejskich i po zasypanej północnej odnodze Odry (po tej odnodze rzeki pozostał w ogrodzie zbiornik wodny), ograniczonym dzisiejszymi ulicami Kanonią, Hlonda, Wyszyńskiego, Sienkiewicza i Świętokrzyską.
Lokalizacja
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego położony jest po północnej stronie katedry Św. Jana Chrzciciela i kościoła Św. Krzyża, częściowo w obrębie historycznego Ostrowa Tumskiego, w odległości ok. 2 km od Rynku.
Charakterystyka biologiczna
Obecnie obszar Ogrodu obejmuje 7,4 ha (i 0,33 ha pod szkłem) i znajduje się w nim około 7,5 tysiąca gatunków roślin (licząc różne ich odmiany liczba ta sięga 11,5 tysiąca) szklarniowych i gruntowych.
Na terenie ogrodu, głównie w Arboretum rosną: cypryśniki błotne, mamutowce, sekwoja wieczniezielona, cedry, szydlice, kuningamie, modrzew polski metasekwoje, cyprysowce Leylanda i sośnice.
Spośród rosnących na terenie Ogrodu drzew za pomniki przyrody uznano 27 z nich: dęby, cisy, miłorzęby, buki i platany.
Oprócz ekspozycji roślin w Ogrodzie można podziwiać zbudowany w 1856 na terenie alpinarium przekrój geologiczny wałbrzyskich złóż węgla kamiennego, przedzielonych osadami piaskowców i łupków. W ekspozycję tę wkomponowano skamieniałe odciski wymarłych roślin, skamieniałe pnie drzew itp.
Jednostką filialną wrocławskiego Ogrodu Botanicznego od 1988 roku jest 62-hektarowe Arboretum Wojsławice niedaleko Niemczy. Jest ono szczególnie znane z pokaźnego zbioru różaneczników, wielu unikatowych rzadkich drzew iglastych (np. najwyźszego w Polsce mamutowca olbrzymiego, czy najstarszej sośnicy japońskiej) oraz 12 hektarowego sadu historycznych odmian czereśni. Jego centralny punkt stanowi XIX-wieczny folwark wraz z dawnymi zabudowaniami gospodarczymi, zrekonstuowaną kuźnią kołową oraz ruinami pałacu i zdewastowanym domkiem ogrodnika. W jego kolekcji zgromadzono ponad 15 tysięcy gatunków i odmian roslin, z których około 80% stanowią odmiany uprawne. Ponadto, w Arboretum znajduje się 7 kolekcji roślin o randze Kolekcji Narodowej. W 2011 roku zarejestrowane zostały Kolekcje Narodowe rodzajów: Buxus, Rhododendron (historycznej rasy łużyckiej) oraz Hemerocallis. W 2021 roku Polskie Towarzystwo Dendrologiczne zatwierdziło kolejne 4 Kolekcje Narodowe: rodzaju Paeonia, rodzaju Hydrangea, rodzaju Vinca oraz rodziny Hammamelidaceae. Są to największe kolekcje tego typu w Polsce. Kolekcja liliowców (Hemerocallis) w 2013 roku została nagrodzona przez American Hemerocallis Society tytułem „Hemerocallis Display Garden”. Na terenie dawnego kamieniołomu, zlokalizowanego na terenie ogrodu, znajduje się także GEOretum, czyli plenerowa wystawa skał i minerałów pochodzących z Dolnego Sląska. W 2020 roku na terenie Arboretum Wojsławice otwarto Polski Ogród Milenijny, gdzie prezentowane są wyłącznie rośliny ozdobne i użytkowe wyhodowane przez polskich szkółkarzy oraz gdzie ex-situ stworzono uprawy zachowawcze gatunków chronionych, ginących i zagrożonych wyginięciem na terenie Polski.
Źródło: wikipedia.pl
Początkowo Ogród zajmował ok. 5 ha, a pierwsze 427 roślin zostało kupionych u rolnika z Oleśnicy. Pierwszymi jego dyrektorami byli w latach 1811–1816 jego założyciele: systematyk, anatom i fizjolog roślin prof. Heinrich Friedrich Link i profesor historii naturalnej i rolnictwa F. Heyde. Od 1816 do 1830 Ogrodem kierował Ludolf Christian Treviranus, młodszy brat – również przyrodnika – Gottfrieda Reinholda Treviranusa. Jego następcą w latach 1830–1852 był systematyk roślin Christian Gottfried Daniel Nees von Esenbeck, którego usunięto ze stanowiska z przyczyn politycznych w związku z jego działalnością w okresie Wiosny Ludów (1848–1849). W latach 1852–1883, gdy jego dyrektorem był Johann Heinrich Robert Göppert, Ogród rozbudowano o działy dendrologiczny, paleontologiczny, grupy fizjonomiczne i geograficzne, poszerzono też dział roślin użytkowych. Po Göppercie Ogrodem kierowali kolejno Adolf Engler (do 1889), Karl Prantl (do 1893), Ferdinand Pax (do 1926), Peter Stark (do 1928), Johannes Buder (do 1945). Ten ostatni rozszerzył w 1933 granice Ogrodu o ok. 1 ha o były cmentarz przy dzisiejszych ulicach Hlonda i Wyszyńskiego.
W 1945, podczas oblężenia Festung Breslau przez Armię Czerwoną, całkowitemu zniszczeniu uległa kolekcja roślin szklarniowych i w 50% – drzewostan Ogrodu. W Ogrodzie Niemcy ustawili stanowiska artylerii przeciwlotniczej, przyjmowali na jego terenie lotnicze zrzuty zaopatrzenia i zbudowali liczne schrony z amunicją. Jeszcze w latach 50. XX wieku podczas gruntownego czyszczenia ogrodowego stawu, reliktu po zasypanym korycie odnogi Odry, znaleziono na dnie pokaźny arsenał z czasów wojny.
Przez pierwsze trzy lata po wojnie porządkowaniem zrujnowanego Ogrodu kierował botanik, prof. Stanisław Kulczyński, pierwszy rektor połączonych jeszcze wówczas Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. W 1948 podjęto ostateczną decyzję o ponownym uruchomieniu Ogrodu, powierzając to zadanie profesorom Henrykowi Teleżyńskiemu i Stefanowi Macce. W 1950 Ogród udostępniono – początkowo tylko w niedziele i święta – publiczności. W latach 1958–1972 Ogrodem kierowała doc. (później profesor) Zofia Gumińska. W 1958 saperzy oczyścili staw i zbudowali nad nim łukowy drewniany mostek, pozostający do dziś jednym z symboli tego Ogrodu. Od tego roku Ogród otwarty jest dla publiczności przez wszystkie dni tygodnia. W 1960 przyłączono do Ogrodu kolejny hektar terenu, od strony ul. Świętokrzyskiej, na którym w 1967 wybudowano specjalny basen dla roślin wodnych – grzybieni – według projektu arch. Tadeusza Zipsera. Od 1972 do 1980 Ogrodem kierowała prof. Krystyna Kukułczanka i w tym czasie, w 1974 został on wpisany do rejestru zabytków województwa wrocławskiego (obecnie, od 1994, wraz z otaczającym go historycznym centrum Wrocławia uznany jest za pomnik historii). Od roku 1984 do 2016 Ogrodem kierował dr hab. Tomasz J. Nowak. Obecnie, od 2017, dyrektorem Ogrodu jest dr hab. Zygmunt Kącki.
Źródło: wikipedia.pl
